مصاحبه اختصاصی: اثرات حقوق بشری تغییرات اقلیمی

مصاحبه اختصاصی سازمان دفاع از قربانیان خشونت با پروفسور کریستینا وویت ، استاد دانشگاه اسلو و مشاور دولت نروژ در امور آب و هوا با موضوع اثرات حقوق بشری تغییرات اقلیمی.

جهان روز به روز گرم‌تر شده و به جرأت می‌توان گفت که همه این تغییرات از فعالیت‌های انسانی ناشی شده است. "گازهای گلخانه‌ای" مهمترین منشاء گرمایش زمین می‌باشد. میزان انتشار گازهای گلخانه‌ای جهانی از سال 1970 به طور سالانه تقریباً 2 درصد افزایش یافته است. در سال 2015، 195 کشور با هدف حفظ سطح گرم شدن کره زمین در زیر 2 درجه سانتیگراد، و در حالت ایده آل کمی بالاتر از 1.5 درجه سانتیگراد، به توافق نامه‌ای مشترک دست یافتند. اعتقاد بر این است که این توافق‌نامه نخستین تعهد واقعی جهانی برای رسیدگی به معضل آب و هواست. همان‌گونه که سازمان ملل متحد نیز تأیید کرده است، تغییرات آب و هوایی در بهره‌مندی از انواع مختلف حقوق بشر از جمله حق حیات، آب، بهداشت، غذا، سلامت، مسکن، خودمختاری، فرهنگ و توسعه تأثیرگذار است. این درحالیست که دانشمندان آب و هوا می‌گویند دولت‌های جهان این تأثیرات را جدی نمی گیرند. از سال 1965، تنها 20 شرکت، اکثراً شرکت‌های نفتی و پتروشیمی، تولیدکننده 35 درصد از کل دی اکسید کربن و انتشار متان در جهان بوده‌اند.

با توجه به اهمیت این موضوع و ارتباط آن با حقوق بشر، سازمان دفاع از قربانیان خشونت اقدام به مصاحبه با خانم دکتر کریستینا وویت نموده است. دکتر وویت استاد حقوق دانشگاه اسلو نروژ و یک متخصص برجسته در حقوق بین‌الملل محیط زیست است. ایشان همچنین مشاور حقوقی دولت نروژ و رئیس گروه ویژه تغییرات اقلیمی اتحادیه بین‌المللی حفاظت از کمیسیون جهانی طبیعت در زمینه حقوق محیط‌زیست می‌باشد. وی چندین کتاب و مقاله در مورد تغییرات آب و هوا و قانون محیط‌زیست نیز به رشته تحریر درآورده است. در ذیل بخش‌هایی از مصاحبه سازمان دفاع از قربانیان خشونت با ایشان به ویژه در خصوص پیامدهای حقوق بشر در گرم شدن کره زمین، نقش سازمان‌ها و دولت‎های بین‌المللی در پرداختن به تغییرات آب و هوایی، تأثیر تغییرات آب و هوا بر اقتصاد جوامع روستایی و ... و همچنین چالش‌های پیش روی مهاجران آب و هوایی آورده می‌شود.

به عقیده دکتر وویت تغییرات آب و هوایی کودکان، سالمندان، شهروندان با دسترسی محدود و جوامع حاشیه‌نشین را بیش از دیگران تحت تأثیر قرار می‌دهد چرا که معمولاً خشکسالی یا سیل بیش از دیگران این گروه‌ها را تحت تأثیر قرار داده و از سوی دیگر آن‌ها غالباً از یک رژیم محافظتی برخوردار نیستند. لذا بسته به شرایط ملی، حقوق این گروه‌ها باید تقویت شود، از جمله مشارکت آن‌ها در تصمیم‌گیری‌ها و ایجاد شرایط دسترسی به عدالت می‌بایستی تسهیل گردد.

دکتر وویت در پاسخ به این سؤال که آیا دولت‌های جهانی به اندازه کافی به چالش‌های حقوق بشری ناشی از تغییرات آب و هوا و سرمایه گذاری مناسب بر روی آن توجه دارند و در این حوزه سرمایه‌گذاری می‌کنند، می‌گوید: "من شک دارم که دولت‌ها تأثیرات حقوق بشری تغییرات جهانی آب و هوا را آنطور که باید و شاید جدی بگیرند. از نظر سرمایه‌گذاری در این حوزه نیز من فکر می‌کنم جریان‌های مالی زیادی لازم است تا کمک کند که انتشار گازهای گلخانه‌ای کم شود. مثلاً سرمایه‌گذاری در سامانه‌های انرژی‌های تجدیدپذیر برای حمل و نقل و مسکن پایدار برای کمک به کاهش اثرات گرمایش جهانی کره زمین حیاتی است. ایشان معتقد است که از طریق وضع مقررات و مداخلات دولت می‌توان الگوهای رفتاری و مصرفی افراد را تغییر داد. البته این کار نمی‌تواند یک‌شبه انجام شود و تنها با توسل به "تغییرات رفتاری" نمی‌توان مشکلات تغییرات اقلیمی را حل کرد، بلکه مجموعه‌ای از اقدامات را برای این هدف باید بکار گرفت. علم روشن کرده که ما باید تا سال 2050، تولید گازهای گلخانه‌ای را به صفر برسانیم. رسیدن به این هدف نیازمند تحول کلی همه‌ بخش‌ها در همه جاست. دولت‌ها باید راهبردهای کلی‌نگر و جامع برای استفاده در بخش‌هایی چون حمل و نقل، تجارت، ساخت و ساز، انرژی، بهره‌برداری از اراضی، تولید و مصرف را به کار بگیرند. ما نیاز به سرمایه‌گذاری در انرژی پاک و سیستم‌های حمل و نقل عمومی مقرون به صرفه، ایمن و سالم داریم. همه اینها به یک برنامه و قالب نیاز دارند. برای مثال، توافق‌نامه سبز اتحادیه اروپا شروع خوبی است، هرچند اجرای این توافق‌نامه برای همه کشورها امکان‌پذیر نیست. برای کشورهای در حال توسعه، جهش از سیستم‌های انرژی مبتنی بر سوخت فسیلی به سیستم‌های انرژی تجدیدپذیر مهم و گامی به جلو خواهد بود. این امر به منابع مالی نیاز دارد که کشورهای صنعتی یا ثروتمند باید آن‌ها را در دسترس قرار دهند.

وی در خصوص کاهش آثار مخرب تغییرات آب و هوا بر جوامع روستایی، به ویژه گروه‌هایی از مردم که وابسته به کشاورزی، اقتصاد دریایی و اقتصاد ساحلی هستند، معتقد است که می‌توان تاب‌آوری جوامع آسیب‌پذیر را از طریق پشتیبانی‌های دولتی و ارایه‌ سبک‌های زندگی جایگزین افزایش داد. به عنوان مثال ساخت دیواره‌های دریایی در شهرهای کم‌ارتفاع، ایجاد سیستم‌های زهکشی، جابجایی و سایر اقدامات که می‌بایستی از همین حالاشروع شده، نه اینکه منتظر باشیم فاجعه رخ دهد و بعد دست به اقدام بزنیم. مهم است که در سطح بین المللی، به ویژه ذیل قرارداد پاریس، یا به طور کلی در سطح سازمان ملل، سازوکارهای پشتیبانی مالی به کار گرفته شوند تا به کشورهایی که برای مقابله با اثرات گرمایش جهانی کره زمین نیاز به حمایت دارند، کمک شود. مهمترین کاری که باید انجام شود تا بتوانیم از بدترین آثار تغییرات آب و هوا اجتناب کنیم، کاهش دادن قابل توجه انتشار گازهای گلخانه‌ای است.

بانک جهانی تخمین می‌زند که تا سال ‌2050 تعداد 143 میلیون نفر از سه منطقه آمریکای لاتین، زیرصحرای آفریقا و آسیای جنوب شرقی به دلیل مشکلات اقلیمی مجبور به مهاجرت شوند. از سوی دیگر مطابق کنوانسیون 1951 پناهندگان این افراد پناهنده نیز محسوب نمی‌شوند، لذا با توجه به این شرایط دکتر وویت مهمترین کار قابل اجرا را جلوگیری از بدتر شدن تأثیرات تغییرات آب و هوایی می‌داند و معتقد است کاهش تولید گازهای گلخانه‌ای باید به عنوان یک اولویت مطلق در دستور کار قرار گیرد. وی در نهایت در خصوص تأثیر خروج آمریکا از معاهده پاریس برای کاهش گازهای گلخانه‌ای و جلوگیری از گرم شدن کره زمین نیز می‌گوید که خروج ایالات متحده از توافق‌نامه‌ی آب و هوایی پاریس یک عمل احمقانه بوده و بر تمایل سایر اعضا برای رسیدن به سقف‌های بلندپروازانه کاهش انتشار دی‌اکسید کربن تاثیر می‌گذارد.

برای مطالعه متن کامل به زبان انگلیسی می‌توانید به اینجا مراجعه نمایید.