مصاحبه‌های اختصاصی: تغییرات آب‌وهوایی، حقوق بشر و یکجانبه‌گرایی

مصاحبه اختصاصی سازمان دفاع از قربانیان خشونت با دکتر بریجت لوییز، ‌ مدرس ارشد مدرسه حقوق دانشگاه فنی کویینزلند استرالیا با موضوع تغییرات آب‌وهوایی، حقوق بشر و یکجانبه‌گرایی.

در سال 1965 بود که دانشمندان کمیته مشاوره علمی ریاست جمهوری ایالات متحده ایده "اثر گلخانه‌ای" را مطرح نمودند که این مسئله نگرانی در مورد افزایش دمای کره زمین را به دنبال داشت. بیش از یک دهه بعد، والاس بروکر دانشمند برجسته زمین شناسی "گرم شدن کره زمین" را وارد مباحث علمی و تحقیقاتی نمود. مبارزه جدی جامعه جهانی برای مقابله با تغییرات آب و هوایی به ویژه از سه دهه پیش، یعنی زمانی که هیأت بین‌دولتی تغییرات اقلیمی توسط سازمان ملل متحد در نوامبر 1988 تشکیل شد، آغاز گردید. در آن زمان، این اجماع مشترک حول تغییرات آب و هوایی به عنوان یک چالش جدی که بر زندگی بشری تأثیر می‌گذارد و جهان برای مقابله با این تهدید نیازمند جمع آوری منابع و اقدامات جمعی است، شکل گرفت. 

از جمله تحولات بعدی و گردهم‌آیی‌های رهبران جهان در این راستا می‌توان به اجلاس ریو در ژوئن 1992، تصویب پروتکل کیوتو در دسامبر 1997 به عنوان اولین توافقنامه بین‌المللی برای کاهش انتشار گازهای گلخانه‌ای و آغاز کنفرانس تغییر آب و هوایی کپنهاگ در دسامبر 2009 اشاره نمود. اگرچه جامعه جهانی در راستای کاهش سرعت گرم شدن کره زمین گام‌هایی برداشته است اما همچنان تا حصول نتیجه اطمینان‌بخش راه زیادی در پیش است. مرگ هزاران نفر در نتیجه تغییرات اقلیمی و عواقب آن از جمله خشکسالی، کم‌آبی، سیل و طوفان بدان معناست که منابع بیشتری برای مقابله با تغییرات آب و هوایی و گرم شدن کره زمین می‌بایستی در نظر گرفته شود و مردم نیز بایستی توجه بیشتری به این مسئله داشته باشند. زمان به سرعت در حال سپری شدن است و برای کنترل این مشکل بایستی تلاش‌ها در سطح بین‌الملل هماهنگ، چندجانبه و سریع باشد.

با توجه به این اهمیت تغییرات اقلیمی، سازمان دفاع از قربانیان خشونت، مصاحبه‌ای را با خانم دکتر بریجت لوییز،‌ مدرس ارشد مدرسه حقوق دانشگاه فنی کویینزلند استرالیا، جایی که او عضو برنامه تحقیقات عدالت زیست محیطی است، ترتیب داد. ایشان پژوهشگری باسابقه در زمینه تغییرات آب‌وهوایی و تأثیرات گرمایش جهانی کره زمین بر حقوق بشر بوده و آثار مختلفی در حوزه حقوق بشری تغییرات اقلیمی و به طور خاص در زمینه‌ی جوامع آسیب‌پذیر، کشورهای در حال توسعه، زنان و همینطور جنبش کودکان و جوانان در سطح بین‌الملل خلق کرده است. از جمله آثار ایشان نیز می‌توان به کتاب "حقوق بشر زیست محیطی و تغییرات اقلیمی: وضعیت فعلی و چشم اندازهای آینده" که در سال 2018 میلادی منتشر شد، اشاره نمود. در ذیل بخش‌هایی از مصاحبه سازمان با این محقق را پیش‌رو داریم.

در ابتدا از ایشان در خصوص تأثیرات فوری تغییرات آب و هوایی بر حقوق بشر سئوال شد. ایشان در این زمینه عنوان کردند که در پنج الی ده سال گذشته، درک ما از اینکه تغییرات جهانی آب و هوا چگونه بر حقوق بشر تأثیر می‌گذارد، به طرز قابل توجهی گسترش یافته است. یکی از دلایل این مسئله آن است که ما در حال دیدن اثرات تغییرات اقلیمی هستیم؛ این اثرات دیگر تهدیدی نیستند که در آینده رخ دهند بلکه هم‌اکنون مردم آن را تجربه می‌کنند. در حال حاضر افراد بیشتری وابستگی حقوق بشر و محیط زیست را درک می‌کنند.

براساس یافته‌های بین‌المللی زنان بیش از هر گروه دیگری در معرض آسیب تغییرات آب و هوایی هستند در حالی که آن‌ها پیشتاز تولید مواد غذایی می‌باشند. لذا از خانم دکتر لوییز در خصوص تأثیرات تغییرات اقلیمی بر زنان سئوال شد. ایشان در پاسخ به این سئوال اظهار داشتند که تغییرات آب و هوایی به خودی خود تبعیض‌آمیز نیستد، اما این جوامع ماست که موجبات تبعیض را فراهم می‌آورند. در جوامعی که عاملیت زنان محدود است،‌ آن‌ها به تأثیرات تغییرات اقلیمی آسیب‌پذیرتر خواهند بود، چرا که برای مثال نمی‌توانند به محیط‌های امن‌تر نقل مکان کنند یا دیدگاه‌هایشان در مدیریت بحران و فرایندهای پاسخ به بلایا در نظر گرفته نمی‌شود، لذا بیشتر در معرض تهدیدات و اثرات منفی تغییرات اقلیمی قرار دارند.

ایشان معتقدند که جنبش‌های جوانان در زمینه مبارزه با تغییرات اقلیمی در حال رشد و گسترش است. وی براین باور است که ما این مسئله را در اعتصاب‌های "جمعه برای آینده" و دعاوی که به دیوان حقوق بشر اروپا و کمیته‌ حقوق کودک برده شده‌اند و در آن جوانان مدعی هستند که دولت‌ها در اتخاذ تدابیر قوی برای مبارزه با انتشار گازهای گلخانه‌ای ناموفق بوده‌اند، می‌بینیم. وی همچنین اظهار می‌دارد که گام‌های زیادی باید برداشته شود تا دولت‌ها تشویق به پشتیبانی از ارتباط حیاتی بین محیط زیست و حقوق بشر شوند. یکی از این گام‌ها، به رسمیت شناختن قانونی حق داشتن محیط زندگی خوب است و اینکه اطمینان حاصل کنیم سازوکارهای اجرایی مؤثر در این زمینه به کار گرفته می‌شوند.

به اعتقاد دکتر لوییز تغییرات اقلیمی در نقاطی که تنش بر سر منابع طبیعی و زمین وجود دارد، منجر به وخیم‌تر شدن درگیری‌ها می‌شود. اگر جایی کمبود آب یا زمین زراعی وجود داشته باشد، تغییرات آب‌وهوایی شرایط را وخیم‌تر می‌کند. در برخی نقاط، مهاجران آب‌وهوایی تلاش می‌کنند تا به یک کشور جدید نقل مکان کنند چرا که تغییرات اقلیمی زندگی را در سرزمین‌هایشان برای آنها سخت می‌کند. جابه‌جایی افراد خود می‌تواند منجر به درگیری و تنش شود. دکتر لوییز معتقد است که بیشتر فعالان زیست‌محیطی از تصمیم رئیس جمهور سابق آمریکا، دونالد ترامپ برای خروج از پیمان پاریس ناامید شدند، اما اعلام رئیس جمهور جدید، جو بایدن مبنی بر اینکه او آمریکا را به این پیمان باز خواهد گرداند، ما را امیدوار کرد. وی بر این باور است که تغییرات اقلیمی یک چالش جهانی است که نیازمند پاسخ مشارکتی از سوی همه دولت‌هاست اما شکی وجود ندارد که برخی از دولت‌ها از نفوذ بیشتری برخوردارند. بسیاری از کشورها پس از اعلام ترامپ،‌ صدای خود را بلند کردند و خواستار اقدامات جهانی قدرتمندتر برای مبارزه با اثرات تغییرات آب‌وهوایی شدند.

برای مطالعه متن کامل به زبان انگلیسی می‌توانید به اینجا مراجعه نمایید.