شورای امنیت در برخورد با داعش شکست خورده است

بن امرسون گزارش خود را در بیست و نهمین اجلاس شورای حقوق بشر که جون 2015 در ژنو سوییس برگزار شد، ارایه کرده است. وی در گزارش خود با اشاره به اینکه در حدود هشت میلیون نفر در مناطق تحت نفوذ داعش زندگی می کنند، گفته است : "به نظر می رسد ماهیت وحشی و هسته اصلی خشونت ها به تقویت انحصار مطلق این گروه در مناطق مختلف افزوده است. داعش گروه های مذهبی و قومی در عراق و جمهوری عربی سوریه را هدف قرار داده و علیه غیرنظامیان به دلیل وابستگی های مذهبی و قومی شان خشونت های بسیاری را مرتکب شده است. به گونه ای که مردم در این جوامع ، با جذب ، فرار و یا مرگ روبرو هستند ."
در این گزارش آمده است،"در عراق مردان از زنان و کودکان جدا شده سپس به طرز وحشیانه ای اعدام شده اند .زنان و کودکان نیز در معرض آسیب های ناشی از خشونت و تبعیض هستند. زنان با خشونت جنسی و جنسیتی، که شامل برده داری جنسی، قتل، اسارت، و تجاوز به عنف است ، مواجه هستند و در خانه های خود محبوس می شوند. زنان و کودکان به گونه ای در معرض خطر و آزار جنسی قرار دارند که این اتفاق ممکن است در هر لحظه از زندگی آنها رخ دهد. این نوع رفتار خشونت‌آمیز با زنان بخشی از اقدامات تروریست‌هاست".
در بخش هایی از این گزارش در خصوص وضعیت کودکان آمده است:"کودکان شش ساله توسط داعش مورد تجاوز قرار گرفته، شکنجه و ربوده شده اند. به کودکان 8 ساله آموزش نظامی داده شده و از آن ها در درگیری ها استفاده شده است . گزارش ها حاکی از  آن است که کودکان بسیاری در معرض انواع خشونت ها قرار گرفته اند و مجبور به دیدن صحنه های وحشتناک اعدام ها ی دسته جمعی بوده اند.
شبه‌نظامیان تروریست داعش حتی به قاچاق انسان، رواج روسپی‌گری و باج‌گیری به عنوان راهی برای درآمدزایی متوسل شده‌اند. داعش از خشونت جنسی به عنوان روشی برای مجازات، تحقیر و کنترل ساکنان محلی استفاده می‌کند چرا که از این راه آسانتر می‌شود از آنها اطلاعات دریافت و آنها را بی‌خانمان کرد.
"توجه به حقوق و نیازهای قربانیان تروریسم امری ضروری است". این را معاون کمیساریای عالی حقوق بشر خانم فلاویا پانسوی می گوید و تاکید می کند که "حقوق بشر قربانیان تروریسم می بایست مورد تاکید قرار بگیرد و آنان باید بتوانند به حقوق خود نظیر جبران خسارت ، غرامت و زندگی بدون ترس دست یابند".
اما واقعیت این است که این فجایع در حال رخ دادن است بدون این که اقدام موثری برای پیشگیری از آن و یا حمایت از قربانیان آن صورت بگیرد.
از آنجا که ماموریت گزارشگر ویژه شامل حفظ و ارتقاء حقوق بشر و آزادی های اساسی مردم هنگام مبارزه با ترورریسم است؛ بخش های اصلی این گزارش در کنار ارایه اطلاعات از فجایع رخ داده توسط داعش، به رعایت حقوق غیرنظامیان در حین مبارزه نیروهای ائتلاف با تروریسم داعش پرداخته است.
بن امرسون درگزارش خود،خواستار توجه به عدم شفافیت در عملیات نیروهای ائتلاف در عراق و سوریه شده است و تاکید می کند"غیرنظامیان تحت حاکمیت داعش ، اکثرا در مناطقی که بمباران شده است،ساکن هستند همچنین گزارش شده است که داعش از روی عمد مکان های مبارزان خود را در میان غیر نظامیان انتخاب می کند و با قرار دادن تجهیزات و نیروهای نظامی خود در مکان هایی مانند بیمارستان ها بر افزایش تلفات غیر نظامیان توسط بمباران نیروهای ائتلاف می افزاید."
هر کشور شرکت کننده در جنگ هوایی تحت قوانین منحصر به فرد خود فعالیت می کند که در نتیجه سطح شفافیت در عمل و میزات تعامل به طور قابل ملاحظه ای تغییر می کند. زمانی که حملات هوایی توسط کشورهای مختلفی انجام شود، شناسایی این که کدام دولت مسئول است، دشوار خواهد بود.گزارشگر ویژه به نیروهای ائتلاف یاداور می شود که بر اساس الزامات و قوانین بین المللی می بایست نسبت به حملات خود علیه داعش مسئول باشند و شفاف عمل کنند. وی تاکید می کند که عملیات نظامی علیه داعش باید به گونه ای شفاف و پاسخگو باشد که هر مرگ غیر نظامی ناشی از آن به سرعت ، به طور مستفل و بی طرف بررسی شود.
در کنار مواردی که گزارشگر ویژه در گزارش خود به آن اشاره کرده است، در طول بحث های صورت گرفته در طی نشست های اخیر در سازمان ملل متحد در ماه جولای نیز در مورد اثرات تروریسم در بهره مندی از حقوق بشر و آزادیهای اساسی،گزارشگر ویژه بر ضرورت ایفای نقش شورای امنیت در جلوگیری از نقض حقوق بشر غیرنظامیان تاکید کرده است.
بن امرسون در گزارش خود تاکید می کند که شورای امنیت قادر به رسیدن به اجماع در مورد پاسخگویی درباره جرایم بین المللی که توسط داعش به عنوان یک گروه تروریستی رخ داده، نبوده است. همچنین شورای امنیت در خصوص انجام اقدام فوری برای حمایت از غیر نظامیان در عراق و سوریه شکست خورده است.
گزارشگر ویژه با اشاره به جنایات وحشیانه و نقض سیستماتیک حقوق بشر توسط داعش در عراق و سوریه می گوید:"جنایات داعش که تهدیدی برای صلح و امنیت بین المللی به شمار میرود، مشمول چارچوب جامع شورای بین المللی مبارزه با تروریسم، که تحت فصل هفتم منشور سازمان ملل متحد و اساسنامه دیوان بین المللی دادگستری به تصویب رسید ه است، می باشد."
بر این اساس در پایان گزارش به شورای امنیت پیشنهاد می کند که این موقعیت را به دادگاه جنایی بین المللی ارجاع دهد. و از دولت های عراق و سوریه دعوت می کند که در اسرع وقت به اساسنامه رم بپیوندند تا شرایط حقوقی رسیدگی به جنایات داعش در دادگاه جنایی بین المللی فراهم شود. همچنین به سایر دولت ها پیشنهاد می کند  افرادی که در این جنایات دست داشته اند را در تحت پیگرد قانونی قرار دهند. همچنین از دولت هایی که متعهد به انجام اقداماتی برای حفاظت از مردم غیر نظامی از اعمال گسترده و سیستماتیک خشونت و تروریسم هستند، می خواهد که به قوانین بین المللی، از جمله حقوق بشردوستانه بین المللی، قوانین بین المللی حقوق بشر و حقوق پناهندگان احترام بگذارند و در قبال فعالیت های خود به ویژه در خصوص غیر نظامیان مسئولیت پذیر و پاسخگو باشند.
او همچنین برضرورت ائتلاف بین المللی از دولت های درگیر در جنگ علیه داعش به منظور حفاظت از غیرنظامیان تاکید می کند.
گزارشگر ویژه به گسترش تهدید داعش اشاره می کند و می گوید: "ظرفیت نظامی داعش همچنان رو به رشد است.که این به معنی رشد و گسترش بیشتر ترس و وحشت بین غیر نظامیان می باشد".
نکته قابل تامل این است که جنایات وحشیانه توسط داعش در حالی رخ می دهد که این گروه در حال گستراندن مناطق تحت اشغال خود هستند. از جمله دلایل گسترش داعش می توان به حمایت های مالی انان از جوانان فقیر و بیکاری که به آنان می پیوندند،نام برد. همچنین دانش ناکافی در خصوص اسلام و بهره گیری این گروه از مشکلات درونی کشورها منجر به گسترش داعش می شود. پیروزی های اخیر این گروه نیز برگسترده شدنش افزوده است.
گزارشگر ویژه تاکید می کند برای مبارزه با داعش همکاری بین المللی در سطح کشورها و سازمان ملل امری ضروری است. به عبارت دیگر همانطور که فدریکا موگرینی در مقاله خود در روزنامه گاردین می گوید "برای داعش چیزی بدتر از همکاری میان غرب و جهان اسلام نیست. زیرا این همکاری ضد تفکر برخورد و جنگ تمدن‌هاست که داعش سعی می‌کند احیا کند. ائتلاف تمدن‌ها می‌تواند قوی‌ترین سلاح ما در نبرد علیه تروریسم باشد".
پی نوشت :

http://www.ohchr.org/EN/Issues/Terrorism/Pages/SRTerrorismIndex.aspx

http://www.ohchr.org/EN/NewsEvents/Pages/CounterTerrorism.aspx

http://www.theguardian.com/commentisfree/2015/jul/28/iran-agreement-isis-vienna-eu

فرزانه مستوفی فر
کارشناس ارشد روابط بین الملل