ناامنی غذایی در یمن در وضعیت هشدار

 این درگیریها، بیش از همه تأثیر چشمگیری بر امنیت غذایی و آب شهروندان داشته است. چراکه یمن، قبل از شروع درگیری ها نیز به شدت متکی بر واردات کالاهای اساسی بود. برآوردهای پیش از آغاز درگیری نشان می دهد که یمن به میزان 90 درصد از مواد غذایی خود، 100 درصد از داروها و 70 درصد از سوخت خود را وارد می کرده است. هم اکنون جنگ، واردات این کالاهای حیاتی را با مشکل مواجه ساخته است و سازمان های کمک رسان نیز برای پر کردن این خلاء با دشواری مواجه شده اند.
بنا بر گزارش دفتر سازمان ملل متحد در امور انساندوستانه، بحران یمن در حال حاضر یکی از کم بودجه ترین بحرانهای بشردوستانه در جهان است. تنها 22 درصد از بودجه طرح مسئولیت بشردوستانه یمن تأمین شده است.
از کل بودجه در نظر گرفته شده برای این طرح در 3 سپتامبر نیز، کمترین بودجه به امنیت غذایی اختصاص یافته است به میزان 12 درصد.
فقدان امنیت غذایی به علت محدودیت در حمل و نقل بدتر شده است. قیمت گندم که غذای اصلی در یمن به شمار می رود، در برخی از نقاط این کشور دو برابر شده است. بمباران در بندر حدیده در دریای سرخ، که مرکز اصلی ورود کمکهای خارجی و واردات تجاری است، توسط نیروهای ائتلاف به رهبری عربستان سعودی در 18 اوت، تلاشها برای دریافت مواد غذایی و سایر کمک های خارجی به داخل کشور را مختل کرده است. حمل و نقل از طریق دریای سرخ در سطوحی پایین تر از قبل، از سر گرفته شده است. علاوه بر این، بمبارانهای صورت گرفته از داخل قایقهایی در دریای سرخ، ناامنی این منطقه برای حمل و نقل را گوشزد می کند.
حتی اگر مقدار کافی گندم به کشور آورده شود نیز، به علت کمبود سوخت، امکان آسیاب کردن آن وجود ندارد. محاصره عربستان که در گذشته انتقال محموله های کمک به بنادر یمن را محدود کرده بود، هنوز هم آثار سوء آن ادامه داشته و می تواند از رسیدن کمکهای خارجی به این کشور در آینده نیز جلوگیری کند.
در 4 سپتامبر فرصت موقتی به آژانس توسعه بین المللی ایالات متحده داده شد که طی آن، 36000 تن گندم در بندر السلیف در شمال غرب یمن تخلیه شد. انتظار می رود این مقدار گندم، غذای کافی برای یک میلیون نفر را برای دوماه آینده تأمین کند. البته با توجه به اینکه سیزده میلیون نفر از ناامنی غذایی رنج می برند، این محموله به تنهایی به تغییر زیادی منجر نخواهد شد.
بر اساس گزارش برنامه جهانی غذا، حدود هشتاد درصد از مردم یمن در شرایط قحطی قرار گرفته اند. شهروندان از کمبود جدی آب، غذا، دارو و سوخت رنج می برند. بر اساس این گزارش شش میلیون نفر از این افراد در وضعیتی بسیار نگران کننده قرار دارند و نیازمند کمک های فوری خارجی هستند. یش از یک میلیون و دویست هزار کودک از سوء تغذیه و بیش از پانصد هزار کودک نیز در این کشور از سوء تغذیه شدید رنج می برند.
توزیع مواد غذایی در مناطقی که با کمبود شدیدتری مواجه هستند بسیار چالش برانگیز و پرمخاطره است. برنامه جهانی غذا اعلام کرده است که از ماه آوریل تاکنون، قادر به رساندن موادغذایی به 5/3 میلیون نفر شده اند، اما جنگ در این مناطق، ارسال کمکهای غذایی را بسیار دشوار و خطرناک ساخته است.
گروه های بشردوستانه فعال در یمن در هفته های اخیر مورد حملات متعددی واقع شده اند. به عنوان مثال، حمله به دفاتر کمیته بین المللی صلیب سرخ در ماه اوت، این سازمان را مجبور به تعلیق فعالیت خود در شهرستان عدن نمود. همچنین از آغاز درگیری ها تا تاریخ 2 سپتامبر، هفت تن از فعالین گروههای بشردوستانه کشته شده اند.
این درگیری ها، تأثیراتی نیز بر کشورهای همسایه داشته است از جمله هجوم یمنی ها به مرزهای این کشورها در جستجوی پناهندگی. بنابر گزارشات سازمان بین المللی مهاجرت، تقریبا 60،000 یمنی با عبور از تنگه باب المندب به جیبوتی فرار کرده اند. بیش از 20،000 یمنی در جیبوتی پناهنده شده اند، کشوری که در حال حاضر پناهگاهی برای پناهندگان سومالی است و خود به علت منابع طبیعی محدود و خشکسالی، با کمبود غذا و آب مواجه است.
به نظر می رسد ناامنی غذایی در یمن در آینده در سطوح وسیع تری ادامه یابد. گزارشات نشان می دهند که وضعیت در یمن روبه وخامت است. نیروهای ائتلاف به رهبری عربستان در نظر دارند در دوماه آینده، حملات زمینی خود را در صنعا پایتخت یمن، آغاز نمایند.
با حملات هوایی نیروهای ائتلاف و حملات پیش روی زمینی، نقض حقوق بشر و به ویژه بشردوستانه در یمن به وضعیت بسیار هشدار دهنده ای خواهد رسید. آثار ویرانگر این درگیری ها به طور مستقیم با حق حیات مردم یمن دست به گریبان است، مردمی که پیش از این نیز با فقر و انواع خشونتها و کمبودها دست و پنجه نرم کرده اند.
این شرایط توجه ویژه سازمانهای بین المللی و افکار عمومی را در جهت رسیدگی به نیازهای اساسی مردم یمن می طلبد به ویژه در تأمین سرپناه، تأمین امنیت غذایی، تأمین بهداشت و سلامت جسمی و روانی.

لیلا عنایتی ، کارشناس ارشد روابط بین الملل