رویکرد دوگانه آمریکا در برخورد با ناقضان حقوق‌بشر

میزبانی عربستان سعودی در تاریخ 20 آوریل سال 2016 از رئیس‌جمهور آمریکا مورد اعتراض چندین سازمان‌ مردم‌نهاد بین المللی قرار گرفت. تقارن نشست مشترک رئیس جمهور آمریکا، سلمان بن عبد‌العزیز پادشاه عربستان سعودی و شورای همکاری کشور‌های خلیج فارس با اتفاقات حادث شده در یمن سبب ارسال نامه‌ای به رئیس جمهور آمریکا از سوی سازمان عفو بین‌الملل شد. نامه مذکور که تاریخ انتشار آن به یک روز قبل از برگزاری نشست برمی‌گردد، به موارد و مصادیقی از نقض حقوق بشر مثل آزادی بیان، محاکمه عادلانه، مجازات‌های اعدام و ... اشاره می‌کند و دارای دو پیوست می‌باشد که در پیوست اول لیست تعدادی از افراد و فعالان در بند در کشور‌های حاشیه خلیج فارس و در پیوست دوم موارد نقض شده از حقوق بشر در این شش کشور آمده است و مفاد اصلی این نامه خطاب به رئیس جمهور، دولت آمریکا و در نقد اقدامات این دولت در برخورد با ناقضان حقوق بشر می‌باشد.
اما شاید بتوان دلایل رفتار دوگانه آمریکا در قبال نقض حقوق بشر را در کشور‌های حاشیه خلیج فارس در دو عامل جستجو کرد:
1. روابط اقتصادی آمریکا با شش کشور عضو شورای همکاری خلیج فارس
2. رقابت ایران و کشور‌های عضو شورای همکاری خلیج فارس و تاثیرات توافق ایران با آمریکا
کشور‌های عضو شورای همکاری خلیج فارس (عربستان سعودی، کویت، امارات متحده عربی، قطر، بحرین و عمان) رابطه تنگاتنگ اقتصادی با آمریکا دارند. فعالیت شرکت‌های آمریکایی در این کشور‌ها، سرمایه‌گذاری گسترده این کشور‌ها در حوزه‌های مختلف صنعت در آمریکا و ... تنها بخشی از داد و ستدد اقتصادی مابین آن‌ها می‌باشد.
اما از نظرگاهی دیگر کشور‌های حاشیه خلیج فارس که همواره از متحدان استراتژیک آمریکا در منطقه خاورمیانه بوده‌اند، از توافقات میان ایران و آمریکا ناخشنود بوده و اقدامات آمریکا جهت رسیدن به توافق با ایران را به مثابه خنجر از پشت به خود می‌دانند و این برای آمریکا بسیار سخت است که بتواند ترسی را که به خاطر توافق با ایران در عربستان و برخی دیگر کشورهای خلیج ایجاد شده‌است، از بین ببرد.
با در نظر گرفتن نکات ذکر شده می‌توان به رهیافت مناسبی از رویکرد آمریکا رسید. دولت ایالات متحده همواره منافع ملی و ژئوپلیتیک خود را بر بقیه مسائل از جمله حقوق بشر ارجح می‌داند. ترس از این مسئله که این کشور‌ها سرمایه‌های خود را از خاک آمریکا خارج کنند، ایجاد اشتغال برای مردم آمریکا از طریق جذب سرمایه این شش کشور، یافتن بازار هدف برای تولیدات تسلیحاتی خود و ... سبب شده که دولت آمریکا چشم خود را در مقابل اتفاقاتی که در هر یک از این کشور‌ها و همچنین توسط این کشور‌ها در یمن رخ می‌دهد، ببندد و همه تلاش خود را متمرکز بر جلب اعتماد مجدد کشور‌هایی مثل عربستان و ... کند.
علاوه بر مسئله یمن با کمی تامل بر دیگر موارد حقوق بشری نقض شده مثل تبعیض جنسی، حقوق زنان و اقلیت‌ها، بازداشت‌های خودسرانه، مجازات مرگ، بهره‌برداری و سوء استفاده از کارگران مهاجر و یک عدم تحمل روزافزون از اعتراضات و بیان مسالمت‌آمیز انتقادات و اعمال قوانین ضد تروریستی و جرائم سایبری بر علیه شهروندان و ... در کشور‌های حاشیه خلیج فارس به این تناقض می‌رسیم که چطور کشوری مثل آمریکا که خود را موظف به حمایت از حقوق بشر می‌داند و در قانون اساسی خود صریحا به آن اشاره می‌کند ( ماده 2 الی 21 قانون اساسی آمریکا )، در مقابل این موارد نقض شده در کشور‌های حاشیه خلیج فارس و یمن سکوت اختیار می‌کند!
در آخر نباید انتظار برخوردی قاطع از جانب آمریکا با شش کشور عضو شورای همکاری خلیج فارس داشت. گو اینکه دولت ایالات متحده نیز در مواردی خود بر شدت افتراقات و اختلافات در منطقه خاورمیانه افزوده است. راهبرد آمریکا در منطقه پیشه کردن سیاستی توامان با مصلحت اندیشی سیاسی است که همواره پیگیری منافع خود را در راس امور قرار داده است. دولت ایالات متحده در یمن هم به ائتلافی که رهبری آن را عربستان سعودی بر عهده دارد و هم به حوثی‌ها تسلیحات می‌فروشد و انتظار می‌رود روند فروش تسلیحات را مخصوصا به کشور عربستان صعودی و سایر کشور‌های شورای همکاری خلیج فارس به منظور جلب اعتماد مجدد آنان، شدت بخشد. حال تنها راه محتمل که برای پایان دادن به منازعات در یمن و نقض حقوق بشر در کشوره‌های حاشیه خلیج فارس بنظر می‌رسد، شکل گیری ائتلاف‌هایی مستقل از آمریکا جهت تاثیر‌گذاری بر روند امور و بکارگیری ابزار‌های الزام آور مثل معاهده ها و ... می‌باشد که این خود یک روند زمان‌بر و در عین حال دردناک می‌باشد هم برای مردم جنگ‌زده یمن و هم برای فعالان جامعه مدنی در شش کشور حاشیه خلیج فارس.

کیومرث احمدی تبار

منابع
http://www.theadvocatesforhumanrights.org/human_rights_and_the_united_states
http://www.aljazeera.com/indepth/opinion/2016/04/gcc-summit-160421061258194.html
http://media.ne.cision.com/l/vmszdkht/www.amnestyusa.org/news/news-item/letter-to-president-obama-to-put-human-rights-on-the-agenda-during-gulf-cooperation-council-summit-i