قاچاق مواد مخدر و قاچاقچیان

اندکی قرون وسطایی می نماید، اما این شگرد تازه قاچاقچیان مواد مخدر در مناطق مرزی ایران و افغانستان است. سردار رهام بخش حبیبی فرمانده مرزبانی سیستان و بلوچستان می گوید قاچاقچیان، با استفاده از نوعی منجیق که از آهن های نبشی و تیوب خودرو ساخته شده و قادر است با هر پرتاب یک بسته 10 کیلویی را تا چند صد متر در خاک ایران پرتاب کند، مواد مخدر را به ایران می فرستند. این بسته ها از خاک افغانستان به ایران پرتاب می شوند، سپس توسط قاچاقچیان این سوی مرز جمع آوری می شوند. به گفته آقای حبیبی تعدادی از این بسته ها توسط ماموران مرزی کشف و ضبط می شوند. به رغم پروژه مرزی میلیون ها دلاری ساخت دیوار بتونی با حفر گودال و سیم خاردار در مرز ایران، افغانستان و پاکستان، ایران هنوز نتوانسته است جلوی ورود مواد مخدر را بگیرد.
قاچاقچیان در مناطق مرزی سیستان و بلوچستان همچنین با استفاده از فرصت بادهای موسمی 120 روزه که معمولاً از اوایل خرداد ماه شروع می شود و تا پایان تابستان ادامه دارد برق دوربین های نظارت را قطع می کنند و کالاها را عبور می دهند. طبق برآورد گزارش سال 2015 دفتر مقابله با جرم و مواد مخدر سازمان ملل متحد، ارزش هروئین و تریاک قاچاق از افغانستان به کشورهای اروپای غربی سالانه در حدود 28 میلیارد دلار است. ایران یکی از مقصد های اصلی و راه ترانزیت برای این مواد است. مسئولان ایرانی سالانه در حدود 30 درصد از 155 تن هروئین و تریاک وارد شده به کشور را ضبط می کنند. فراوانی مواد مخدر باعث ایجاد مشکل وحشتناک و گسترده اعتیاد در سراسر ایران شده است. آمار رسمی تعداد معتادان در ایران را بیش
از یک میلیون و سیصد هزار نفر برآورد می کند و آمار غیر رسمی از این نیز بسیار بالاتر است. به گفته پرویز افشار سخنگوی ستاد مبارزه با مواد مخدر، 9 درصد معتادان زن هستند و در میان مصرف کنندگان مواد مخدر افراد با تحصیلات بالا کم نیستند. با افزایش جنایت های مربوط به مواد مخدر و تعداد فزاینده زندانیان، معضل مواد مخدر و اعتیاد، به بار سنگینی بر شانه های نظام عدالت کیفری ایران تبدیل شده است. ایران به علت اعمال مجازات اعدام در نبرد (ناموفق) برای پایان دادن به قاچاق مواد مخدر، مورد اعتراض و انتقاد قرار دارد. بر پایه یک برآورد تازه، 65 مورد از هزار مورد اعدام های سال گذشته، در رابطه با جرایم مربوط به مواد مخدر بوده است. مرگ بر اثر پیش مصرفی مواد مخدر یا ابتلا به بیماری های عفونی از جمله ایدز/اچ آی وی نیز در حال افزایش است. به گفته عبدالرضا رحیمی فضلی، وزیر کشور، هیچ کشوری شرایطی مشابه ایران (به علت مجاورت با افغانستان که سالانه شش هزار تن مواد مخدر تولید می کند و یکی از مسیرهای اصلی ترانزیتش هم ایران است) ندارد. فضلی در دیدار با موگنس لیکتوفت رییس هفتادمین دوره مجمع عمومی سازمان ملل متحد گفت مبارزه ایران با قاچاق مواد مخدر تاکنون 3800 کشته و 12 هزار پرسنل زخمی یا معلول به جا گذاشته است. قاچاقچیان مواد مخدر شیوه های تازه ای برای قاچاق مواد مخدر از افغانستان به ایران می یابند.
نه اعمال مجازات اعدام در مورد قاچاقچیان و نه دیوار بتونی نتوانسته اند ایران را در فائق آمدن بر این چالش یاری دهند. به رغم رقم بالای اعدام های مرتبط با مواد مخدر، تعداد سوداگران مرگ کاهش نیافته است. دیوار مرزی هم به نظر می رسد کارایی مورد انتظار را نداشته است. در گذشته قاچاقچی ها بنزین ارزان، مواد غذایی از جمله برنج و آرد را به افغانستان و پاکستان قاچاق می کردند و از آن جا چرخ خیاطی یا ظروف چینی و شیشه ای به ایران می آوردند. اما به گفته افراد محلی، دیوار مرزی اکنون جلو قاچاق همه این اقلام را گرفته اما قاچاق تریاک همچنان ادامه دارد اما راه حل چیست؟ فرماندار شهر مرزی هیرمند می گوید تجهیزات الکترونیکی پیشرفته از جمله سامانه خورشیدی که جریان آن نتواند توسط قاچاقچی ها قطع شود، می تواند کمک بزرگی باشد. اما این چالش تنها با تکنولوژی رفع نمی شود. همکاری های منطقه ای و بین المللی بیشتر اجتناب ناپذیر است. رحمانی فضلی در دیدار با مدیران و مشاوران ستاد مبارزه با مواد مخدر
گفت مبارزه با مواد مخدر تنها متعلق به ایران و افغانستان نیست. این مبارزه، به گفته وی، یک نبرد جهانی است و مشارکت جهانی می طلبد. نیروهای امنیتی ایران سالانه 500 تا 600 عملیات مسلحانه برای مبارزه با قاچاق مواد مخدر انجام می دهند. در سال گذشته مسئولان620 تن مواد مخدر را در داخل ایران کشف و ضبط کردند که در غیر این صورت این میزان راهی کشورهای دیگر می شد. رحمانی فضلی گلایه می کند که این کشورها هیچ وقت به ما کمک واقعی نداشتند و بهانه می کردند که به دلیل تحریم ها نمی توانند به ما تجهیزات بدهند، پایان تحریم ها باید راه دستیابی به فن آوری و تجهیزات لازم برای مبارزه با قاچاق مواد مخدر را هموار کند. ایران سال ها نبرد خود با مواد مخدر را به صورت منزوی به پیش برد. اکنون اما رویکرد باید مشابه واکنش جهانی به اپیدمی ویروس ابولا باشد. امروز هیچ کشوری نباید در مبارزه با هر گونه اپیدمی، چه اپیدمی بیماری عفونی و چه اپیدمی اعتیاد به مواد مخدر، تنها گذاشته شود. منافع ایران و جامعه جهانی ایجاب می کند که برای مبارزه با طاعون مواد مخدر، همکاری کنند.

2016/3/5 http://www.atlanticcouncil.org/blogs/iraninsight/20160429191737 2/2