"بیانیه نیویورک درباره مهاجران و پناه‌جویان" تلاشی جهانی جهت بحران آوارگان

این نشست تاریخی یکی از بزرگترین نشست‌های سازمان ملل روی این موضوع محسوب می‌گردد، چراکه بعد از جنگ جهانی دوم موج گسترده آوارگان بی‌سابقه گزارش شده‌است.
براساس آمار سازمان‌ملل‌متحد جنگ‌ها، تعقیب و شکنجه ۶۵.۳ میلیون انسان را در سراسر جهان مجبور به فرار از خانه‌های‌شان کرده است. در اینجا به برخی از حقایق اشاره می‌شود:
- از هر ۱۱۳ تن در سراسر جهان یکی یا پناهجو است یا بیجاشده داخلی و یا مهاجر.
- در هر دقیقه ۲۴ تن در سراسر جهان مجبور می‌شوند که خانه‌هایشان را ترک کنند.
- تنها در یک سال اخیر و درپی درگیری‌ها و ناآرامی‌های داخلی در کشورهایی چون افغانستان، سوریه و یمن، ۶۵.۳ میلیون تن مجبور شده‌اند که خانه و کاشانه خود را ترک کنند؛ این در حالی است که شمار کامل پناهجویان در سراسر جهان و در طول سالیان متمادی از سوی سازمان ملل متحد حدود ۲۴۴ میلیون نفر بر‌آورد شده‌است.
- طبق آمار اگر این انسان‌ها کشوری را تشکیل بدهند، بیست و یکمین کشور پرجمعیت جهان ایجاد خواهد شد.
- بیش از نیمی از مهاجران در سراسر جهان تنها از سه کشور سوریه با ۴.۹ میلیون تن؛ افغانستان با ۲.۷ میلیون؛ و سومالی با ۱.۱ میلیون مهاجر.
- کشورهایی که بیشترین شمار بیجاشدگان داخلی را دارند عبارتند از: کلمبیا با بیشترین شمار آوارگان داخلی که تعدادشان به ۶.۹ میلیون تن می‌رسد؛ سوریه با ۶.۶ میلیون در رده دوم است؛ و عراق با ۴.۴ میلیون در ردیف سوم قرار دارد.
- مناطق در حال توسعه بیش از ۸۶ درصد از مهاجران را میزبانی می‌کنند. بر این اساس ترکیه ۲.۵ میلیون مهاجر را میزبانی می‌نماید و لبنان به تناسب جمعیتش بیشترین شمار مهاجران را دارد، بطوری که از هر پنج نفری که در خاک لبنان ساکن هستند یکی مهاجر محسوب می‌شود.
- از هر ۲۰۰ کودک در سراسر جهان، یکی مهاجر است. شمار کودکان مهاجر نسبت به یک دهه قبل دوبرابر افزایش یافته‌است. سال گذشته بیش از ۱۰۰ هزار کودک و نوجوان بدون سرپرست در ۷۸ کشور جهان درخواست پناهندگی داده‌اند که نسبت به سال ۲۰۱۴ افزایش سه برابری را نشان می‌دهد.
- از اول سال جاری میلادی تاکنون 94‌هزار نفر که بیشتر از ساکنان قاره آفریقا هستند، خود را با کمک قاچاقچیان انسان به دریای مدیترانه سپرده‌اند. این عبور پرمخاطره تاکنون سه هزار قربانی در برداشته‌است. یعنی پنجاه درصد بیش از قربانیانی که در سال قبل در این آبراه جان باختند.

گستردگی و وخامت وضعیت آوارگان و بی‌نتیجه ماندن تلاش‌ها برای یافتن راه‌حلی مناسب برای این بحران جهانی، موجب شد تا سازمان‌ملل‌متحد بار دیگر از کشورهای عضو دعوت نماید تا در دو نشست بین‌المللی به بررسی این موضوع بپردازند.
اهمیت این موضوع تا آنجاست که سازمان دیدبان‌حقوق‌بشر از رهبران جهان خواست تا با برداشتن گام‌هایی جسورانه در این نشست، مسئولیت میلیون‌ها انسان آواره از جنگ و خشونت، سرکوب و آزار و اذیت را به اشتراک بگذارند و تعهدات خود را در قبال انسانیت تقسیم کنند.
کنت راث، مدیر اجرایی دید‌بان‌حقوق‌بشر معتقد است که موضوع آوارگان فقط بودجه و پول بیشتر یا بهبود وضعیت اسکان آنان نیست، بلکه در مورد تقویت اصول قانونی برای حفاظت از پناهندگانی است که در چنین موقعیت خطرناکی قرار‌گرفته‌اند که پیش از این هرگز سابقه نداشته‌است. با این حال سند مورد توافق 193 کشور جهان که به نام "بیانیه نیویورک درباره مهاجران و پناه‌جویان" در این نشست ثبت گردید، هیچ قید الزام‌آوری ندارد و تعهدی برای کشورها ایجاد نمی‌کند. گروه‌های فعال در بحران پناه‌جویان با اعلام نارضایتی خود از این بیانیه آن را تلاشی بی‌سرانجام و کمتر از چیزی دانسته‌اند که انتظارش می‌رفت.
با این حال بان کی مون، دبیرکل سازمان ملل متحد که خودش سال‌ها پیش در زمان جنگ دو کره پناه‌جو بوده، این بیانیه را به عنوان یک سند تاریخی ستایش کرده است. بان کی مون معتقد‌است: این نشست نشان‌دهنده پیشرفت در تلاش‌های جمعی ما برای پرداختن به چالش‌های مربوط به آوارگی انسان‌هاست.
این بیانیه در پی استاندارد کردن واکنش به وضعیت پناهجویان و تامین چشم‌انداز بهتری برای تحصیل فرزندان آنان بوده و همچنین خواستار بهبود وضعیت آوارگانی است که حدود ۲۰ سال در خارج از کشور خود زندگی می‌کنند.
در بیانیه نیویورک برنامه‌هایی هم برای مبارزه با "بیگانه‌هراسی" در نظر گرفته‌شده‌است. با این حال همه این تلاش‌ها می‌تواند در شرایط سیاسی جاری در اروپا و آمریکا با مشکل مواجه گردد.
رعد الحسین، رئیس شورای حقوق‌بشر سازمان‌ملل‌متحد، معتقد است که بیگانه‌هراسی، عاملی عمده در کوتاهی جامعه جهانی در واکنش به بحران آوارگان و مهاجران هست. این معاون دبیرکل سازمان‌ملل ضمن اشاره به آنکه مدافعان حقوق مهاجران در کشورهای متعددی از افراد متعصب و نژادپرست که می‌خواهند با بهره‌برداری از پیش‌داوری‌ها و فریب دیگران، به بهای وضعیت آسیب‌پذیرترین افراد، قدرت را به دست گرفته یا دوباره به قدرت بازگردند، ضربه خورده‌اند، هشدار داد "تلاش‌های امروز می‌تواند در فضای سیاسی حاکم بر اروپا و ایالات متحده با دست‌اندازهای فراوانی روبه‌رو شود." این در حالی است که چندین کشور با پیش‌نویس اولیه بیانیه نیویورک مخالفت کرده‌اند؛ پیش‌نویسی که از کشورها می‌خواست هر سال ١٠ درصد از جمعیت آواره را که در خاک این کشورها هستند، به عنوان مقیم بپذیرند. گروه‌های حقوق‌بشری متعددی با حذف این بخش مخالفت کردند و حالا که در بیانیه نهایی نیامده است، می‌گویند این بیانیه، یک فرصت تاریخی را از دست داده است.

تهیه کننده:
نسیبه سادات علوی

منابع:

- خبرگزاری ایسنا
- خبرگزاری قطره
-un.org.ir
-unhcr.org.ir
-www.bbc.com
-fa.euronews.com