اعتراضات گسترده جهانی به تداوم موج دستگیری روزنامه‌نگاران در ترکیه

جمعیت روزنامه‌نگاران ترکیه به عنوان یکی از تشکل‌های مهم صنفی کار خبری در این کشور، در گزارش سالانه خود در خصوص سال 2016 میلادی برای اصحاب رسانه در ترکیه اعلام کرد که در این سال 780 فقره کارت خبرنگاری از سوی اداره کل مطبوعات نخست وزیری ترکیه باطل شده، حدود 189 خبرنگار مورد حمله قرار گرفته و 839 خبرنگار و روزنامه‌نگار به خاطر نوشتن خبر و گزارش‌های خود به دادگاه کشانده شده‌اند و شمار روزنامه‌نگاران و خبرنگاران زندانی، به بیش از 120 نفر رسیده است. همچنین از آن زمان تاکنون حدود 1700 موسسه رسانه‌ای و انتشاراتی در این کشور تعطیل شده است.
این آمار به اندازه‌ای تکان‌دهنده بود که سازمان خبرنگاران بدون مرز اواخر سال گذشته میلادی، در گزارش خود ترکیه را بزرگترین زندان روزنامه‌نگاران اعلام کرد و افزود، تعداد روزنامه‌نگاران زندانی در ترکیه پس از کودتای نافرجام ماه ژوئیه، چهار برابر شده است. این سازمان همچنین در تازه‌ترین آمار خود از توقف فعالیت ۱۴۹ روزنامه و فرستنده رادیویی و تلویزیونی در ترکیه خبر داد.
در همین ارتباط ارکوس پیکو، دبیرکل عفو بین‌الملل نیز طی بیانیه‌ای به‌مناسبت روز جهانی آزادی مطبوعات (۳ مه / ۱۳ اردیبهشت) تعداد خبرنگاران بازداشت شده در ترکیه را بیش از تعداد خبرنگارانی دانست که در تمام کشورهای دنیا بازداشت شده‌اند. وی با بیان این‌که آزادی مطبوعات در ترکیه وجود ندارد، از بازداشت‌های موقت در ترکیه که به مجازاتی واقعی تبدیل شده است، انتقاد کرد.
عفو بین‌الملل تاکید کرد، از پس از کودتای نافرجام، دست‌کم ۱۵۶ دفتر رسانه بسته شده‌اند و 2500 نفر از دست‌اندرکاران رسانه‌ها در ترکیه کار خود را از دست داده‌اند. به گفته این نهاد روزنامه‌نگاران زندانی از محاکمه‌های عادلانه محروم‌اند، بر گفت‌وگوهای آنها با وکلایشان نظارت می‌شود و یا سخنان آن‌ها ضبط می‌گردد.
این نهاد مدافع حقوق بشر خاطرنشان کرد، روزنامه‌نگاری مستقل در ترکیه در آستانه نابودی است؛ ترس از زندانی‌شدن کاملاً آشکار است و در ستون‌های روزنامه‌ها و میزگردهای رادیو ـ تلویزیونی دیدگاه‌های انتقادی، یا نادر و یا بسیار ملایم شده‌اند.
این سازمان همچنین در ادامه از امضای ۲۵۰ هزار نفری یک طومار در ترکیه برای آزادی روزنامه‌نگاران و خبرنگاران دربند خبر داد و افزود، بیش از 250 هزار نفر، متشکل از خبرنگاران و روزنامه‌نگاران، کاریکاتوریست‌ها و هنرمندان، طومار آنلاینی را امضا کرده‌اند که در آن از دولت ترکیه خواسته‌اند تا روزنامه‌نگاران و خبرنگاران زندانی را که سال گذشته بازداشت شده‌اند، آزاد کند.
لازم به ذکر است که دولت اردوغان علاوه بر رسانه‌های داخلی، روزنامه‌نگاران و خبرنگاران رسانه‌های خارجی و نیز پناهجویان منتقد را نیز مورد تهدید، آزار و اذیت، حذف فیزیکی و اخراج غیرقانونی قرار می‌دهد. اخراج تعدادی از روزنامه‌نگاران خارجی، از جمله خبرنگاران نیویورک‌ تایمز و وال استریت ژورنال، به دلیل انتشار مطالبی انتقادی علیه رئیس‌جمهوری ترکیه از این کشور، از جمله این قبیل اقدامات است.
تمامی این انتقادها در شرایطی صورت پذیرفته که دولت آنکارا ضمن رد ادعاهای اعمال فشار علیه خبرنگاران و اعمال محدودیت برای آزادی مطبوعات در این کشور، در توجیه دستگیری گسترده خبرنگاران مدعی است که بخش اعظمی از اتهامات وارده به خبرنگاران، ناشی از فعالیت خبری آنها نبوده، بلکه آنها به نوعی مرتکب جرائمی چون همدستی با سازمان‌های تروریستی و یا فعالیت‌های غیرقانونی شده‌اند و به همین دلیل در بازداشت به سر می‌برند.

مرضیه عزیزیان

پژوهشگر مسایل حقوق بشر