تاکید عفو بین‌الملل بر غیرواقعی بودن برنامه کمک اتحادیه اروپا به پناهندگان لیبیایی

سازمان عفو بین‌الملل با انتشار بیانیه‌ای در تاریخ 2 دسامبر برنامه مورد‌نظر اتحادیه اروپا در زمینه کمک به پناهجویان لیبیایی را غیرواقعی خواند. فرانسیسکا ویلمار، نماینده آلمانی سازمان عفو بین‌الملل در این خصوص گفت: «برنامه‌ریزی برای تخلیه پناهجویانی که در اردوگاه‌های لیبی حضور دارند، در عمل امکان‌پذیر نخواهد بود». وی تاکید کرد، این اقدام فقط به اروپا کمک می‌کند تا از مسئولیت‌های خود طفره برود. وی افزود: «گزارش‌های مربوط به شرایط فاجعه‌آمیز و نقض حقوق بشر در اردوگاه‌ها، اتفاق تازه‌ای نیست؛ عفو بین‌الملل سال‌ها است در رابطه با وضعیت مهاجران و پناهندگان در لیبی گزارش‌هایی منتشر نموده است.»
ویلمار با توجه به اشکال مختلف خشونت که توسط آوارگان در اردوگاه‌ها تجربه می‌شود خاطرنشان کرد، این موضوع که در نهایت مردم و دولت‌ها به این امر توجه نمودند که چطور افراد ساکن در اردوگاه‌ها روزگار می‌گذرانند، بسیار خوب است. طبق این بیانیه، اجلاس سران اتحادیه آفریقا و اتحادیه اروپا در هفته گذشته برگزار شد و در این نشست تصمیم بر آن شد که اردوگاه‌های پناهجویان در لیبی، جایی که آنها در آن با شرایط بسیار دشوار مواجه هستند، تخلیه گردد.
سیسیل پویلی، سخنگوی دفتر کمیساریای عالی پناهندگان سازمان ملل متحد در این ارتباط گفت: «این خبر خوبی است که جامعه بین‌المللی در نهایت خود را در قبال افراد آواره در لیبی متعهد دانسته است». طبق این گزارش، پیشتر شبکه خبری سی‌ان‌ان ویدئویی منتشر کرده بود که در آن، مردان سیا‌ه‌پوست به قیمت ۲۰۰ دلار به حراج گذاشته شده بودند؛ همین موضوع انگیزه‌ای شد برای نشست دو روزه سران اتحادیه اروپا و آفریقا در ابیجان، پایتخت پیشین ساحل عاج، تا در ارتباط با شرایط هولناک پناهجویان در لیبی و فروش برده‌های پناهجو در این کشور، موافقت خود را با بهبود شرایط پناهجویان در لیبی اعلام کنند.
با این وجود، فرانسیسکا ویلمار اذعان داشته که وی باور ندارد که برنامه‌ای که توسط اتحادیه اروپا و اتحادیه آفریقا ارائه شده است، بتواند در شکل فعلی آن اجرا شود. به گفته او این موضوع بیشتر از این جهت مورد انتقاد قرار گرفته است که مشخص نیست، چند نفر در این اردوگاه‌ها هستند و شمار آنان 400 هزار تا بیش از یک میلیون نفر تخمین زده شده‌اند. به گفته وی، تخلیه افراد در ابعاد کوچک آغاز شده است و سازمان ملل و آژانس جهانی مهاجرت در این زمینه فعالیت می‌کنند. همچنین با وجودی که دولت لیبی قول همکاری داده است، اما به این دلیل که این دولت در این سازمان‌ها نفوذی ندارد و شورشیان در این زمینه نقش دارند، برای همین عملا نمی‌توان چندان به وعده‌های آنها تکیه کرد.
این مقام مسئول در ادامه گفت، در حال حاضر، اتحادیه اروپا آموزش و تامین مالی گارد ساحلی لیبی را برعهده دارد که درقضیه قاچاق انسان سوءسابقه دارد و همکاری بین گارد ساحلی و قاچاقچیان انسان یک تجارت پررونق است. به گفته وی، گارد ساحلی لیبی، افراد بی‌خانمان را به اردوگاه‌هایی می‌برد که در معرض تهدید شکنجه، تجاوز و سوء‌استفاده قرار می‌گیرند. این در حالی است که سازمان کمک‌های پزشکی پزشکان بدون مرز، از رهبران کشورهای عضو اتحادیه اروپا در این رابطه انتقاد کرده است.
سخنگوی دفتر کمیساریای عالی پناهندگان نیز اعلام داشت: «در لیبی اردوگاه‌هایی وجود دارد که ما به آن دسترسی نداریم؛ زیرا آنها در دست گروه‌های جنایتکار هستند. از این جهت کمیساریا در نظر دارد، مدت زمان بیشتری را برای رسیدگی به این موضوع اختصاص دهد و از کمک جامعه جهانی در این رابطه استقبال می‌نماید». وی تاکید کرد: «ما نیاز به حمایت سیاسی بیشتری در این رابطه داریم؛ چرا که سازمان‌های کمک کننده‌ای مانند دفتر کمیساریا در این خصوص کم‌توان هستند.»
در بیانیه مشترک اتجادیه اوپا و آفریقا آمده، طبق توافق صورت گرفته 15،000 پناهنده تا پایان سال بازگردانده خواهند شد و اتحادیه اروپا پروازهای لازم را برای بازگرداندن این افراد تامین خواهد نمود. اما باید دانست این مسافران لزوما به کشورهایی که از آنجا آمده‌اند، بازگردانده نمی‌شوند؛ بسیاری از آنها به دو همسایه لیبی، یعنی چاد و نیجر منتقل خواهند شد، که در شرایط اغلب ناپایداری هستند.
این بیانیه افزود، آوارگان در مرحله بعد میان کشورهای اتحادیه اروپا توزیع خواهند شد، اما ویلمار اظهار داشته بعید می‌داند که آن دسته از کشورهای اروپایی که پیش از این از پذیرش آوارگان سر باز زده‌اند، به طور ناگهانی درهای خود را به روی آنها بگشایند. بر این اساس، عفو بین‌الملل در ادامه تاکید کرد، طرح تخلیه اردوگاه‌ها این مسئله را حل می‌کند، اما نه به نحوی که اتحادیه اروپا با مسئولیت خود در قبال پناهندگان رو به رو می‌شود. این نهاد، اتحادیه اروپا را متهم می‌کند که برای مدت زمان طولانی در جریان وقایع موجود در لیبی قرار گرفته‌ است، ولی هیچ اقدامی برای کاهش شرایط فاجعه‌آمیز ساکنان این اردوگاه‌ها انجام نداده است.

مرضیه عزیزیان

پژوهشگر مسایل حقوق‌بشر