هشدار نهادهای حقوق‌بشری درباره سیاست جدید دولت ترامپ در قبال هواپیماهای بدون سرنشین

گروهی از سازمان‌های حقوق بشری در تاریخ 10 مارس با انتشار بیانیه‌ای نسبت به سیاست جدید دونالد ترامپ، رئیس جمهور آمریکا، در مورد هواپیماهای بدون سرنشین ابراز نگرانی کردند و تاکید نمودند، این سیاست جدید خطر تلفات غیرنظامیان را افزایش خواهد داد. بر این اساس، عفو بین‌الملل، دیده‌بان حقوق بشر و اتحادیه آزادی‌های مدنی آمریکا، اذعان داشتند، تغییرات سیاسی صورت پذیرفته، فاقد شفافیت لازم در روند تصمیم‌گیری هستند؛ لذا آنها از دولت ترامپ خواستند تا سیاست‌های خود را در مورد استفاده از هواپیماهای بدون سرنشین مشخص کند. در بیانیه مشترک این گروه آمده است: «سیاست جدید استفاده از هواپیماهای بدون سرنشین همراه با افزایش چشمگیر عملیات کشنده در یمن، نیجریه و سومالی باعث کشتار غیرقانونی و تلفات غیرنظامیان خواهد شد». پیش از این، گروه حقوق بشری سازمان عفو بین‌الملل مستقر در انگلستان در سال 2013 اعلام کرده بود، آمریکا با انجام کشتارهای غیرقانونی، از طریق هواپیماهای بدون سرنشین خود، می‌تواند مرتکب جرایم جنگی شود. بنا به گفته رسانه‌ها، دونالد ترامپ در ماه دسامبر، قانون "اختیارات دفاع ملی سال 2018" را امضاء نمود. این قانون نیروی نظامی ایالات متحده را تامین می‌کند، اما مقرر می‌دارد که رئیس‌جمهور آمریکا باید تا روز 12 مارس، هر‌گونه تغییر در سیاست‌های پیشین هواپیماهای بدون سرنشین را به کنگره ارسال نماید.
طبق گزارشات منتشره، دولت ترامپ از اعلان عمومی تداوم و یا تغییر "رهنمود سیاستگذاری ریاست جمهوری" که از سوی باراک اوباما، رئیس جمهور پیشین آمریکا صادر شده است و هنوز در حال اجرا است، خودداری می‌کند. گفته می‌شود، فقدان موضع‌گیری شفاف از سوی ترامپ، به معنای عقب‌گرد از ضمانت‌های موجود در "رهنمود سیاستگذاری ریاست جمهوری" و جایگزین کردن آنها با رهنمودهایی است که به پنتاگون و سیا آزادی عمل بسیار بیشتری را برای انجام اقدامات نظامی در یمن، سومالی، نیجر و مناطق دیگر می‌دهد. تغییرات گزارش شده در این رابطه شامل تضعیف "ضرورت تهدیدات قریب‌الوقوع" است؛ به این معنی که ایالات متحده ممکن است اهدافی خارج از درگیری مسلحانه را مطابق با استاندارد "آستانه قطعیت" انتخاب کند؛ این اقدام در حال حاضر با هدف ارائه نقش بیشتر به سازمان سیا صورت می‌پذیرد. روزنامه «وال استریت ژورنال» پیشتر در گزارشی اعلام کرده بود، دونالد ترامپ به سازمان سیا اجازه استفاده از هواپیماهای بدون سرنشین در حملاتی را داده که ادعا می‌شود برای سرکوب گروه‌های تروریستی فعال و حملات ستیزه‌جویان در دیگر کشورها انجام می‌شوند. این اقدام برخلاف رویکردهای باراک اوباما است که نقش شبه‌نظامی سازمان سیا را تا حدی محدود کرده بود. از سوی دیگر، واقعیت‌ها نشان می‌دهند که غیرنظامیان قربانیان اصلی چنین حملاتی هستند.
طبق آمار منتشره، تعداد تلفات غیرنظامیان از 2016 تا 2017 حدود 215 درصد افزایش یافته است. افزایش در تعداد در حالی رخ می‌دهد که تایید شرایط و یا تعیین تعداد تلفات در مناطق جنگ‌زده واقعا دشوار است. گفته می‌شود نیروهای مسلح ایالات متحده و سرویس‌های اطلاعاتی، متهم به پنهان کردن جزئیات و دستکاری در تعداد تلفات هستند، تا اطلاعات دقیق اقدامات نظامی هواپیماهای بدون سرنشین اعلام نگردد. در همین ارتباط، گزارش منتشر شده توسط «دفتر روزنامه‌نگاری تحقیقی» در ماه دسامبر اعلام می‌دارد، از زمان به قدرت رسیدن دونالد ترامپ در آمریکا، تعداد حملات هواپیماهای بدون سرنشین آمریکا در یمن و سومالی افزایش چشمگیری داشته است. پایگاه اینترنتی آمریکایی «مینت پرس» نیز پیشتر در گزارشی اعلام کرده بود، تنها در 7 ماه نخست ریاست جمهوری ترامپ، رقم کشته‌شدگان غیرنظامی به نسبت 8 سال ریاست جمهوری باراک اوباما، افزایش یافته است. همچنین تعداد حملات هواپیماهای بدون سرنشین ارتش آمریکا نیز در برهه کنونی 8 بار بیشتر از دوره اوباما است. بر اساس این گزارش، آمریکا در سال 2017، تنها 127 بار یمن را بمباران کرد، در حالی‌که در سال 2016 این رقم 32 مورد بود. از سویی دیگر، این حمله‌ها در پاکستان و سومالی نیز افزایش یافت و در سومالی به عنوان مثال، سال گذشته 34 حمله پهپادی رخ داد. این رقم برابر با تمام حمله‌های پهپادی آمریکا به این کشور از سال 2001 تا 2016 بوده است.
به گفته این پایگاه اینترنتی، این حمله‌ها در زمان ریاست جمهوری اوباما نیز نسبت به دوره جورج دابلیو بوش افزایش 10 برابری یافت، اما اینک میزان کشتار غیرنظامیان در دوره ترامپ 80 بار بیشتر از دوره بوش است و به عبارت دیگر، دونالد ترامپ در مسیر شکستن حد نصاب جنایت جنگی است. بر این اساس، افزایش کشتار غیرنظامیان ناشی از حمله‌های هوایی آمریکا در عراق، لیبی و سوریه در سال گذشته بین 3923 تا 6102 نفر رسید. این رقم در 8 سال ریاست جمهوری اوباما بین 2998 تا 3939 مورد بوده است.

مرضیه عزیزیان

پژوهشگر مسایل حقوق‌بشر