نگاهی به گزارش سالانه شورای حقوق بشر از وضعیت مکاتبات گزارشگران ویژه با دولت‌ها

 درآمد

در تاریخ 5 ژوئن 2018، گزارشی به شماره A/HRC/38/54 از سوی شورای حقوق بشر سازمان ملل متحد منتشرشده است که حاوی آمار و اطلاعات دقیقی از میزان مکاتبات رویه‌های ویژه شورای حقوق بشر اعم از گزارشگران با دولت‌ها و میزان پاسخ به این مکاتبات می‌باشد. گزارش مذکور، مکاتبات ارسالی از 1 دسامبر2017 تا 28 فوریه 2018 و پاسخ‌های دریافتی از 1 فوریه تا 30 آوریل 2018 را مورد بررسی قرار داده است.
این گزارش شامل یک مقدمه، آمار مکاتبات گزارشگران و پاسخ‌های دریافتی ازسوی دولت‌ها، شرح مکاتبات ارسالی و پاسخ‌های دریافتی و دستورکارهای رویه‌های ویژه می‌باشد.
گفتنی است در شانزدهمین نشست سالانه مأموریت داران رویه‌های ویژه، به منظور جلوگیری از اقدامات تکراری، تصمیمی مبنی بر تهیه یک گزارش مشترک از مکاتبات تمامی رویه‌های ویژه اتخاذ شد.

نگاهی به محورهای مهم گزارش
با بررسی و مقایسه این آمار و اطلاعات، به نکات حایز اهمیتی می‌توان دست یافت که برخی از آنها به شرح ذیل است:
1- در دوره گزارش‌دهی فوق الذکر، جمعاً 154 مکاتبه جهت 67 دولت و بازیگر غیردولتی فرستاده شده که از این تعداد، 80 پاسخ دریافت شده؛
2- بیشترین مکاتبات را 5 کشور دریافت کرده‌اند ازجمله ایران (6 مکاتبه)، فیلیپین (6 مکاتبه)، ایالات متحده (6 مکاتبه)، ترکیه (6 مکاتبه)، رژیم اسرائیل (5 مکاتبه)، هند (5 مکاتبه)، مصر (5 مکاتبه)، چین (4 مکاتبه)، بحرین (4 مکاتبه)، روسیه (4 مکاتبه)، مکزیک (4 مکاتبه)
3- در گزارش عنوان شده از 6 مکاتبه فرستاده شده به ایران، 2 تا پاسخ داده شده؛ فیلیپین به 3 مکاتبه پاسخ داده، ایالات متحده به 3 مکاتبه پاسخ داده؛ ترکیه به هر 6 مکاتبه پاسخ داده؛ رژیم صهیونیستی به 1 مکاتبه پاسخ داده؛ هند به هیچ مکاتبه‌ای پاسخ نداده؛ مصر 1 مکاتبه را پاسخ داده؛ چین 3 مکاتبه را پاسخ داده؛ بحرین 3 مکاتبه را پاسخ داده؛ روسیه به هر 4 مکاتبه پاسخ داده؛ مکزیک به 3 مکاتبه پاسخ داده است؛
4- با کشورهایی اعم از بریتانیا، آلمان، ایتالیا، سوریه، قطر، کویت، امارات، ... هیچ مکاتبه‌ای صورت نگرفته؛
5- این مکاتبات به 416 قربانی نقض حقوق بشر می‌پردازند؛
6- بیشترین موضوعاتی که در مکاتبات به آنها پرداخته شده عبارتند از: آزادی عقیده و بیان (76 مکاتبه)، مدافعان حقوق بشر (64 مکاتبه)، بازداشت خودسرانه (46 مکاتبه)، اعدام (36 مکاتبه)، شکنجه (34 مکاتبه)
7- از 6 مکاتبه صورت گرفته با ایران، 4 مکاتبه از سوی گزارشگر ویژه ایران بوده که به 1 مکاتبه پاسخ داده شده،
8- گزارش عنوان می‌کند از اول ژوئن 2006 تا بیست و هشتم فوریه 2018، جمعاً 173 مکاتبه از سوی گزارشگر ایران ارسال شده که از سوی دولت ایران به 97 مکاتبه پاسخ داده شده. طبق این آمار، ایران در دوره زمانی 12 ساله، 56 درصد پاسخ‌گویی داشته و در یک سال اخیر از 1 دسامبر 2017 تا 28 فوریه 2018، معادل 25 درصد پاسخ‌گویی داشته است.
9- در مجموع، بیشترین درصد میزان پاسخ‌گویی دولت‌های مختلف به نسبت مکاتبات دریافتی، به موضوعات ذیل مربوط می‌شود: مردمان افریقایی تبار (100% پاسخ‌گویی)، آلبینیسم (100%)، گزارشگر ویژه میانمار (100%)، حق حریم خصوصی (100%)، گزارشگر ویژه اریتره (100%)، جابجاشدگان داخلی (100%)، حقوق معلولان (86%)، حق محیط زیست (75%)، حق آموزش (67%)، مواد خطرناک (67%)، نژادپرستی (67%)، حقوق فرهنگی (60%)، استقلال قضات و وکلا (59%)، اعدام (58%)، حقوق مهاجران (57%)، حقوق مردمان بومی (56%)، بازداشت خودسرانه (55%)، آزادی عقیده و بیان (55%)، حق سلامت (55%)، مسائل تجاری (54%) و مدافعان حقوق بشر (53%).