مصاحبه‌‌های اختصاصی: خروج آمریکا از برجام و اثرات تحریم‌های یکجانبه آمریکا بر مردم

مصاحبه اختصاصی سازمان دفاع از قربانیان خشونت با پروفسور ساسان فیاض‌منش، استاد بازنشسته‌ی دانشگاه ایالتی کالیفرنیا با موضوع خروج آمریکا از برجام و اثرات تحریم‌های یکجانبه آمریکا بر مردم.

برنامه جامع اقدام مشترک یا برجام در راستای توافق جامع بر سر برنامه هسته‌ای ایران در تیر ۱۳۹۴ (ژوئیه ۲۰۱۵) بین ایران، اتحادیه اروپا و گروه ۱+۵ (شامل چین، فرانسه، روسیه، بریتانیا، آمریکا و آلمان) به عنوان یک پیشرفت دیپلماتیک تاریخی منعقد شد. این برنامه ضمن رفع برخی تحریم‌ها علیه ایران محدودیت‌هایی را برای فعالیت‌های هسته‌ای کشور اعمال می‌کرد. اما در در ماه مه 2018، دونالد ترامپ، رئیس جمهور آمریکا، به صورت یکجانبه از برجام خارج شد و تمام تحریم‌های مربوط به فعالیت‌های هسته‌ای که آمریکا متعهد به لغو آن به عنوان بخشی از این معامله بود، را مجدداً بازگرداند و با این اقدام هنجارهای بین‌المللی و دیپلماسی چندجانبه‌گرایی را با چالش روبرو ساخت. در عین حال آمریکا همزمان با اعمال تحریم‌های شدید به دنبال گفتگو با ایران نیز هست. این تحریم‌های یکجانبه، همانطور که گزارشگر ویژه شورای حقوق بشر سازمان ملل متحد در زمینه منع اقدامات اجباری یک‌جانبه اظهار می‌دارد تأثیر مخربی بر معیشت شهروندان عادی ایرانی داشته و ناقض حقوق بنیادی آنها محسوب می‌شود. با این حال، تا زمانی که دو دولت برای توافق در مورد یک استراتژی خروج به توافق نرسند، بعید است تغییری در وضعیت فعلی ایجاد شود.

در این خصوص سازمان دفاع از قربانیان خشونت اقدام به مصاحبه با پروفسور ساسان فیاض‌منش استاد اقتصاد دانشگاه ایالتی کالیفرنیا در شهر فرزنو نمود و دیدگاه‌های ایشان را در خصوص خروج آمریکا از برجام و اثرات انسانی تحریم‌های یکجانبه آمریکا علیه ایران جویا شد که در ذیل خلاصه‌ای از این مصاحبه را پیش‌رو دارید.

آقای دکتر فیاض‌‌منش علت اصلی بحران اخیر در منطقه را خروج یکجانبه آمریکا از برجام می‌داند، وی معتقد است که بررسی این مسئله بسیار پیچیده است و پیش از آن باید به سوالات دیگری پاسخ داد مانند اینکه چگونه ممکن است در اقتصاد پیشرفته سرمایه‌داری کنونی فردی مانند ترامپ رئیس جمهور شود؟ چگونه می‌توان تصور کرد که چنین فردی بدون هیچ مجازاتی به آسانی از معاهدات بین‌المللی خارج می‌شود؟ چرا برجام به گونه‌ای طراحی شده بود که آمریکا را قادر ساخت تا بدون هیچ هزینه‌ای از آن خارج شود؟ چرا ایران بر تصویب برجام توسط کنگره اصرار نکرد؟ و سوالات بسیار دیگر. از سوی دیگر با خروج آمریکا از برجام ایشان معتقدند که طرف‌های دیگر باقی مانده در این توافق هیچ اراده و قدرتی برای ایستادگی در برابر ایالات متحده آمریکا را ندارند. آمریکا در حققیت در پیگیری اهداف سیاست خارجی خود اغلب همانند یک گانگستر عمل می‌کند، یعنی با ارعاب اعضای غیردائمی شورای امنیت و نیز رشوه دادن به روسیه و چین سیاست‌های خود را دنبال می‌کند. تفاوت دولت ترامپ با دولت‌های پیشین در آن است که سیاست‌های رؤسای جمهور سابق شفاف نبودند و نیاز به رمزگشایی داشتند در حالی که سیاست‌های تهاجمی دولت فعلی بر هر کسی عیان است. خصومت ترامپ علیه رهبران اروپایی و هزینه‌ی تحریم‌های ثانویه‌ی آمریکا برای آنها باعث شده تا برخی از رهبران اروپایی به مخالفت با سیاست‌های وی در خصوص ایران بپردازند. با این حال، این مخالفت‌ها فراتر از گفتار نبوده است. به عنوان مثال "ابزار پشتیبانی مبادلات تجاری" یا همان اینستکس هنوز برای مقابله با اقدامات یکجانبه آمریکا کاری از پیش نبرده است. از سوی دیگر باید گفت که روسیه و چین نیز اقدام خاصی در این راستا انجام نداده‌اند. لذا می‌توان گفت که برجام مرده یا در بهترین حالت رو به موت است. فشار حداکثری به ایران در طول دولت‌های قبلی ایالات متحده نیز وجود داشته ولی تفاوت آن با این دولت در این است که ترامپ برای اعمال سیاست‌های گانگسترانه خود، نیاز به پشتیبانی بین‌المللی ندارد. همه آنچه که می خواهد، قدرت، تهدید، ترساندن و تطمیع است تا آنچه که می خواهد را به دست بیاورد.

به گفته آقای دکتر فیاض‌منش قبل از امضای برجام علی‌رغم پتانسیل موجود، رشد اقتصادی در ایران منفی بود و میزان بیکاری و نرخ تورم نیز حالتی صعودی داشت. اما بعد از امضای برجام به مرور رشد اقتصادی در ایران آغاز شد و نرخ تورم نیز کاهش یافت. با خروج آمریکا از برجام و سیاست‎‌های گانگستری این کشور وضعیت اقتصادی ایران مجدداً به دوران قبل از برجام رسید و باعث تحمیل درد عظیمی به مردم ایران شد. این تحریم‌ها منجر به کاهش سطح رفاه عمومی مردم، کاهش توانایی خرید و دسترسی به مواد مغذی، بهداشت، درمان و امور پزشکی شده است. اثرات تحریم‎‌ها بیش از هر کس زندگی فقرا، بیماران، زنان و کودکان را با مشکل مواجه ساخته است. از سوی دیگر معافیت‌های بشردوستانه نیز زندگی مردم عادی را از اثرات نامطلوب محافظت نمی‌کند.

می‌توان اینگونه نتیجه‌گیری کرد که کشورهایی که تحریم‌های اقتصادی علیه ایران را اعمال می‌کنند در حقیقت حقوق بشر ایرانیان در دسترسی به سلامت/بهداشت را نقض می‌کنند. جامعه بین‌الملل می‌بایستی اثرات بشردوستانه تحریم‌ها را پیش‌بینی نموده و از طرق مختلف از تحریم‌هایی که مردم را هدف قرار می‌دهند جلوگیری به عمل آورد. اما ما شاهد آن هستیم که چنین پیش‌بینی‌ای صورت نگرفته و هیچ تلاشی نیز برای متوقف کردن تجاوزات آمریکا به ایران و کاهش درد و رنج مردم ایران انجام نشده است. با این‌حال به عقیده ایشان سابقه تاریخی حاکی از آن است که تهدیدها علیه ملت ایران، مردم را منسجم‌تر و متحدتر کرده است.

جهت مطالعه متن کامل مصاحبه اینجا را کلیک کنید.