مصاحبه اختصاصی: خطرات محرومیت ایران از مساعدت‌های بین‌المللی در مبارزه با شیوع کرونا

مصاحبه اختصاصی سازمان دفاع از قربانیان خشونت با پروفسور جان پکر، دانشیار حقوق و مدیر مرکز تحقیقات حقوق‌بشر و آموزش دانشگاه اتاوا، کانادا با موضوع خطرات محرومیت ایران از مساعدت‌های بین‌المللی در مبارزه با شیوع کرونا

امروزه جامعه جهانی با بحران سلامتی بی‌سابقه‌ای از زمان جنگ جهانی دوم تا کنون مواجه شده است. در حال حاضر شیوع ویروس کرونا تقریباً همه کشورهای جهان را دربرگرفته و تا ارائه این مصاحبه نزدیک به 309،000 نفر را نیز به کام مرگ کشیده است. از سوی دیگر برخی از کارشناسان بر این اعتقادند که اختلال اقتصادی ناشی از این بیماری همه‌گیر بزرگترین رکود اقتصادی بعد از رکود دهه 1930 را درپی خواهد داشت. علاوه بر آن تعطیلی مراکز آموزشی، فرهنگی، ورزشی، مذهبی و سیاسی، افزایش بحران‌های سلامت روان و خشونت خانگی را درپی داشته است که سازمان بهداشت جهانی نیز در این خصوص هشدار داده و این احتمال وجود دارد که این ویروس هرگز از بین نرود و ممکن است مردم جهان مجبور شوند بیاموزند تا با این ویروس زندگی کنند.
در این میان، ایران با توجه به تحریم‌های آمریکا علیه این کشور فشار مضاعفی را در راه مبارزه و کنترل این بیماری متحمل می‌شود. واردات دارو و تجهیزات پزشکی مورد نیاز برای مبارزه با این ویروس از جمله مواردی است که تحت تأثیر این تحریم‌های شدید قرار گرفته‌اند؛ تحریم‌هایی که به نظر می‌رسد به دلایل مسائل بشردوستانه برداشته نشده و یا حداقل کاهش نیز نیافته است.
در همین راستا، سازمان دفاع از قربانیان خشونت، طی مصاحبه‌ای با پروفسور پکر نظرات ایشان در مورد تحریمهای ایالات متحده آمریکا علیه ایران، تأثیر آنها در مبارزه ایران با بحران شیوع ویروس کرونا و آینده روابط ایران و آمریکا را جویا شد. لازم به ذکر است که پروفسور پکر در سال 2018 به عنوان استاد افتخاری حل و فصل اختلافات بین‌المللی منصوب گردید. علاوه بر آن وی با سازمان های بینالمللی مانند کمیساریای عالی سازمان ملل متحد در امور پناهندگان، سازمان بین المللی کار و کمیساریای عالی حقوق بشر سازمان ملل نیز همکاری‌هایی داشته است.

پروفسور پکر در خصوص اینکه آیا در دولت ترامپ آمادگی برای کاهش فشار اقتصادی در این برهه زمانی به دلایل بشردوستانه و در راستای مبارزه با کرونا وجود دارد یا خیر گفت: «دولت ترامپ در اعلام مواضع خود بی‌پرده و شفاف بوده است. رویکرد دولت ترامپ در قایل نشدن استثناء در تحریمهای اقتصادی برای مقاصد بشردوستانه، همراستا با تمایل دولت ترامپ در ساقط کردن نظام سیاسی ایران است». علیرغم برخی ادعاها، از جمله "مسئولیت اخلاقی" برای مساعدت در صورت درخواست ایران، پکر معتقد است این روحیه بشردوستانه در دولت ترامپ متصور نیست چرا که نه تنها در شرایط کنونی از فشارها کاسته نشده است بلکه اخیراً سیاست دولت ترامپ "فشار حداکثری" علیه ایران بوده است.
پروفسور پکر در پاسخ به این سئوال که آیا اظهارات مایک پومپئو و برایان هوک در خصوص مشمول نبودن صادرات مواد غذایی، دارویی و تجهیزات پزشکی به ایران ممنوع نیست با عمل آنها در تضاد نیست و آیا شرکتها قادر به این کار هستند می‌گوید که آشکار است که حتی اگر صادرات اقلام بشردوستانه به ایران ممنوع نباشد اما در حقیقت انجام این کار به دلیل موانع زیاد عملی و مالی، به ویژه ممنوعیت استفاده از سیستم‌های پرداخت بین‌المللی دشوار است. لذا این مسئله با ادعاهای آنها در تضاد بوده هرچند می‌توان نتیجه گرفت که عمل و رفتار آنها در یک راستاست و آن هم تنها در راستای فروپاشی نظام سیاسی در ایران است.
ایشان در مورد اینکه آیا فراهم نمودن تسهیلات لازم از سوی آمریکا برای مبارزه ایران با ویروس کرونا می‌تواند این دو کشور را به سمت توافق سوق دهد، معتقد است که گرچه دولت ترامپ همواره سعی کرده است که نظام سیاسی ایران را از مردم آن تفکیک کند. ولی وی علاقه‌ای ندارد که این حسن نیت و علاقه را به نظام سیاسی ایران هم داشته باشد، چرا که این مسئله با اهداف و سیاست کلان دولت ترامپ با ایران تطابق ندارد. از سوی دیگر وی معتقد است که سیاست محروم کردن ایران از کمک در مبارزه با بیماری کووید-19 در حالی که هنوز درمان یا واکسنی برای آن وجود ندارد، و در حالی که آمریکا رتبه نخست دنیا از حیث گسترش بیماری را دارد، بسیار خطرناک است، اگر از حیث منافع ملی آمریکا، کاملاً غلط نباشد.
به اعتقاد وی، از حیث اصل انسان گرایی و از دیدگاه ادیان بزرگ و فلسفه‌های عمده‌ جهان، تهدید مشترک و خطرات ناشی از ویروس کرونا یک نیاز اخلاقی به همکاری بین‌المللی ایجاد می‌کند. به دلیل نظام حاکم بر سازمان‌های بین‌دولتی بین‌المللی، نهادهایی همچون سازمان ملل نمی‌توانند بر اعضای خود فشار وارد کنند تا سیاست خاصی را اتخاذ نمایند. این یکی از کاستی‌های نظام حاکم بین‌الملل است.
پروفسور پکر همچنین در خصوص سیستم مالی حمایت از مبادلات تجاری با ایران (اینستکس) می‌گوید این ابزار نمی‌تواند جایگزین برجام شود. اینستکس می‌تواند کمک کند تا اندکی زمان خریداری شود و ایران را در برابر فشارهای سنگین اجتماعی و اقتصادی محافظت کند، اما در درازمدت و میان مدت، اقدامات بیشتری باید انجام بگیرد.
هرچند بسیاری از صاحب‌نظران و مقامات سازمان ملل هم در موارد خاصی درخواست نموده‌اند که آمریکا تحریم‌ها علیه ایران را به حالت تعلیق درآورد، ولی به عقیده پروفسور پکر ترامپ به این موارد اهمیتی نمی‌دهد. اما از آن سو باید بدانیم که ما دیگر در یک جهان تک قطبی زندگی نمی‌کنیم که آمریکا در آن بتواند میل خود را به دیگران دیکته کند، هرچند همچنان این کشور یکی از قدرتمندترین کشورهای دنیاست که تأثیرات سیاست‌ها، قوانین و حتی فرهنگش بسیار گسترده هستند و در بازار بزرگ و آزاد آن، تقریباً همه‌ شرکت‌های عمده‌ی دنیا حضور دارند در نتیجه این شرکتها منافع زیادی دارند که تجارت با ایران می‌تواند منافع آنها را با خطر مواجه سازد.

برای مطالعه متن کامل به زبان انگلیسی می‌توانید به اینجا مراجعه نمایید.