مصاحبه‌‌های اختصاصی: تأثیر تحولات اخیر خاورمیانه بر مناقشه اسرائیل و فلسطین

مصاحبه اختصاصی سازمان دفاع از قربانیان خشونت با پروفسور رشد آنتونیوس، استاد جامعه‌شناسی دانشگاه کبک در مونترال کانادا با موضوع تأثیر تحولات اخیر خاورمیانه بر مناقشه اسرائیل و فلسطین. 

توافقنامه‌های جدید در خصوص عادی‌سازی روابط دیپلماتیک بین اسرائیل و دولت‌های امارات متحده عربی، بحرین و سودان حاکی از آن است که چگونه کشورهای منطقه به خاطر انگیزه های اقتصادی، فناوری و نظامی برخی از آرمان‌های پان عربی و پان اسلامی خود را کنار می‌گذارند. در این خصوص یک نظرسنجی در ماه سپتامبر که توسط مرکز تحقیقات سیاست‌گذاری و تحقیقات فلسطین انجام شده، نشان داده است که اکثریت قریب به اتفاق فلسطینیان، یعنی 86 درصد آنها، معتقدند که این توافقنامه‌ها فقط در خدمت منافع اسرائیل است. تنها 8 درصد این توافقنامه‌ها را برای هر دو طرف یعنی اسرائیلی‌ها و فلسطینی‌ها مفید می‌دانند. همان تحقیقات نشان می‌دهد که 53 درصد فلسطینی‌ها برداشت خود از توافقنامه‌های عادی سازی را "خیانت" توصیف کرده‌اند در حالی که 13 درصد دیگر نیز اظهار کرده‌اند که احساس می‌کنند با این اقدام به آنها توهین شده است. در پس زمینه این تحولات، آینده مناقشه اسرائیل و فلسطین بیش از هر زمان دیگری تاریک به نظر می‌رسد. اگرچه مقامات اماراتی ادعا کرده‌اند که اسرائیل موافقت کرده است الحاقات کرانه باختری غربی را پس از "معاملات صلح" اخیر به حالت تعلیق درآورد، اما بنیامین نتانیاهو نخست وزیر اسرائیل این ادعاها را رد کرده است. این مسئله نشان می‌دهد که نتانیاهو تنها "توقف موقت" الحاقات را بنابر درخواست دونالد ترامپ، به حالت تعلیق درآورده و برنامه‌های بعدی برای تصرف بیشتر مناطق اشغالی با هماهنگی دولت ایالات متحده را لغو نموده است. الحاق مناطق اشغالی به اسرائیل، شهرک‌سازی‌ها و ادعاهای یکجانبه اسرائیل نسبت به بیت‌المقدس شرقی، تنها برخی از زیاده‌خواهی‌هایی است که دستیابی به صلحی پایدار در خاورمیانه و ایجاد راه حل تشکیل دو کشور را دست نیافتنی‌تر از قبل نموده است. در حالی که اسرائیل از حمایت همه جانبه قدرت‌های بزرگ جهانی برخوردار است، خود را قادر می‌داند که بر نقض حقوق فلسطینیان با مصونیت از مجازات ادامه دهد. با این حال، افکار عمومی جهانی به وضوح به نفع حقوق فلسطین در حال موضع‌گیری هستند.

با توجه به تحولات اخیر و اهمیت این موضوع سازمان دفاع از قربانیان خشونت اقدام به مصاحبه با پروفسور رشد آنتونیوس، استاد جامعه‌شناسی دانشگاه کبک در مونتریل کانادا نمود. وی در حوزه مطالعات مهاجرت و همچنین مطالعات خاورمیانه دارای تخصص بوده و آثاری نیز در خصوص مناقشه اسرائیل و فلسطین به رشته تحریر درآورده است. در ذیل بخش‌هایی از این گفتگو را پیش‌رو داریم.

در ابتدا از ایشان در خصوص سیاست‌های حمایتی ترامپ از شهرک‌سازی و نیز انتقال سفارت آمریکا به بیت‌المقدس و تأثیر آن بر مناقشه اسرائیل و فلسطین سؤال شد که وی در این خصوص ضمن تأکید بر اجرای قوانین و مقررات بین‌الملل اظهار داشت که «اگرچه دولت ترامپ دیگر در قدرت نخواهد بود، اما انتقال سفارت تأثیر بسیار منفی‌ای بر حل و فصل مسالمت‌آمیز و عادلانه مناقشه اسرائیل و فلسطین داشته و خواهد داشت. به رسمیت شناختن الحاق بیت المقدس توسط ایالات متحده، خلاف قوانین بین‌المللی است.» از سوی دیگر ایشان براین باور است که جو بایدن نیز در خصوص بازگشت به شرایط گذشته (در خصوص سفارت آمریکا)، اقدامی نخواهد کرد.

همچنین در خصوص جزئیات "معامله قرن" با ارجاع به مقاله ایشان که استدلال کرده بودند که نقشه راه ترامپ برای صلح فقط برای تداوم حاکمیت آپارتاید اسرائیل بر فلسطینی‌ها و ایجاد یک ظلم مستحکم دائمی است سؤال شد که به نظر شما در چه حوزه‌هایی سیاست‌های اسرائیل در قبال فلسطینی‌ها شبیه سیاست‌های آپارتاید در آفریقای جنوبی است؟ وی در این خصوص توضیح داد که «آپارتاید در علوم سیاسی تعریف بسیار روشنی دارد. این نوعی حکمرانی مبتنی بر قوانینی است که نسبت به افراد ساکن در یک محدوده جغرافیایی، بنا به هویت‌شان، تبعیض اعمال می‌کند. توصیف کردن یک موقعیت به عنوان آپارتایدگونه،‌ نژادپرستانه نیست. یا درست است یا نادرست. در مورد کرانه‌ی باختری و نوار غزه، شرایطی که در حال رخ دادن است، مشخصاً آپارتاید است.» وی همچنین می‌افزاید: «قاضی گلدبرگ که خود شهروند یهودی آفریقای جنوبی است و به درستی بر معنی آپارتاید واقف است، گزارشی از اوضاع کرانه باختری و غزه نوشته و اوضاع را مانند آپارتاید توصیف کرده است.»

در خصوص مواضع کانادا نیز در این حوزه از ایشان سؤال شد. وی بر این باور است که کانادا موضع متناقضی در این خصوص دارد. «اگر به وب‌سایت وزارت امور خارجه بروید و اصول اصلی را که سیاست کانادا را در خاورمیانه نشان می‌دهد، جستجو کنید، موارد بسیار خوبی را می‌بینید: به رسمیت شناختن حقوق بین‌الملل، به رسمیت شناختن غیرقانونی بودن شهرک‌ها، و رد ادعاهای اسرائیل در مورد قدس، اما اگر به سیاست مشخص حمایت سیاسی از اسرائیل چه در داخل و چه در سازمان ملل نگاه کنید، داستان طور دیگری است. از یک سو کاناد نسبت به احترام به قوانین بین‌الملل دم می‌زند ولی از سوی دیگر اسرائیل را تشویق می‌کند.» وی همچنین می‌افزاید که الگوی رای‌دهی کانادا به قطعنامه‌های مختلف در سازمان ملل در 20 سال گذشته و پس از پیمان اسلو نیز بسیار ناامیدکننده بوده است. به بهانه‌ اینکه یک فرایند صلح در حال اتفاق افتادن بوده، کانادا هر آنچه که می‌توانسته را انجام داده تا ندای فلسطینیان برای عدالت و درخواست آنها مبنی بر اعمال قانون بین‌الملل را خاموش کند.

ایشان همچنین در پاسخ به تفاوت سیاست ترامپ و بایدن نسبت به مناقشه اسرائیل اظهار داشتند که «دولت بایدن به کمک‌های سیاسی و نظامی سخاوتمندانه به اسرائیل کاملاً متعهد خواهد ماند، اما این کار را به شکل دیپلماتیک‌تری انجام می‌دهد و آن را با کمک‌های مالی بسیار محدود به فلسطینیان ترکیب خواهد کرد.»

در خصوص جنبش‌های مردمی در آمریکای شمالی در به چالش کشیدن اسرائیل نیز ایشان اظهار داشت که «تحقیقات انجام شده حاکی از یک نشانه‌ بسیار امیدوارکننده است که یهودیان آمریکایی بیشتری، به ویژه در میان نسل جوان‌تر، منتقد سیاست‌های اسراییل هستند و تغییر به سمت به رسمیت شناخته شدن حقوق بشر فلسطینیان را مطالبه می‌کنند. وی همچنین در خصوص پیامدهای تحولات اخیر در به رسمیت شناختن اسراییل توسط برخی کشورهای عربی، اظهار داشت که «این اقدام فلسطینیان را در موقعیت بسیار ضعیفی قرار می‌دهد، چرا که کشورهای کمتری در این گفت‌وگوهای دشوار از آنها حمایت خواهند کرد. اگر هم دولت‌های عربی به اسرائیل فشاری وارد کنند،‌ با این هدف خواهد بود که تغییراتی ظاهری در برنامه‌های الحاق اراضی کرانه‌ باختری اعمال کند، تا این دولت‌ها بتوانند افکار عمومی خود را فریب دهند.»

برای مطالعه متن کامل مصاحبه به زبان انگلیسی به اینجا مراجعه نمایید.