مصاحبه‌های اختصاصی: تغییرات آب و هوایی و اثرات آن

مصاحبه اختصاصی سازمان دفاع از قربانیان خشونت با پروفسور جاناتان ورشورن،‌ استاد حقوق زیست‌محیطی بین‌المللی و اروپایی دانشگاه تیلبورگ هلند با موضوع تغییرات آب و هوایی و اثرات آن.

حقایق مربوط به تغییرات آب و هوایی به اندازه‌ای گسترده و وحشتناک است که اقدام همه کشورها و شهروندان را می‌طلبد. طبق داده‌های ناسا، میانگین دمای کره زمین در سال 2019 گرم‌تر از متوسط کل قرن بیستم بوده است. یازده درصد از جمعیت جهان، یعنی 800 میلیون نفر، در برابر تأثیرات تغییرات اقلیمی بسیار آسیب‌پذیر هستند. حتی برآورد می‌شود که به دلیل تغییرات اقلیمی و گرم شدن کره زمین و تشدید مشکلات آب و هوایی سالانه 150،000 نفر جان خود را از دست می‌دهند. این درحالیست که علی‌رغم وجود آمار و مطالعاتی که به وخیم بودن اوضاع اشاره دارد، اما متأسفانه رهبرانی در دنیا وجود دارند که معضلات تغییرات آب و هوایی را حقه می‌خوانند و یافته‌های علوم اقلیمی را نیز انکار می‌کنند.
در سال 2018 ، هیأت بین دولتی تغییرات اقلیمی به این نتیجه رسید که برای رسیدن جامعه جهانی به اهداف توافقنامه پاریس، تولید و نشر گازهای گلخانه‌ای در جهان باید تا سال 2030 به نصف کاهش یافته و تا سال 2050 به صفر برسد تا وضعیت آب و هوایی در جهان تثبیت شود. این درحالیست که برخی از محققان با توجه به الگوی مصرف فعلی و اتکاء بیش از حد به سوخت‌های فسیلی در بخش‌های صنعتی و حمل و نقل، استدلال می‌کنند که دستیابی به این هدف تصور سختی است. این مسائل حاکی از آن است که در خصوص کنترل تغییرات اقلیمی عزمی جدی لازم است. از این رو با توجه به اهمیت موضوع، سازمان دفاع از قربانیان خشونت اقدام به مصاحبه اختصاصی با آقای دکتر جاناتان ورشورن، استاد حقوق زیست‌محیطی بین‌المللی و اروپایی دانشگاه تیلبورگ هلند نمود که در ذیل بخش‌هایی از این مصاحبه آمده است. لازم به ذکر است که دکتر ورشورن در خصوص تغییرات آب و هوایی و درگیری‌های مسلحانه، تنوع زیستی و کشاورزی و همچنین سیاست‌گذاری‌های بین‌المللی در زمینه مقابله با گرمایش جهانی کره زمین و تأثیرات تغییرات اقلیمی بر زندگی جوامع انسانی، تحقیقات و پژوهش‌های گسترده‌ای داشته است.
در ابتدا با توجه به اینکه یکی از زمینه های تحقیقاتی دکتر ورشورن بررسی تأثیرات تغییرات اقلیمی بر کشاورزی است از ایشان درخواست شد تا در خصوص تأثیر این تغییرات بر کشاورزی، غذا و معیشت مردم توضیح دهد. وی در این خصوص اظهار داشت که تغییرات آب و هوایی تأثیر گسترده‌ای بر کشاورزی و تولید مواد غذایی دارد. افزایش دمای هوا، خشکسالی، تخریب زمین‌ها، سیل و آفات به شدت مسئله کشاورزی را تحت تأثیر قرار داده در حالی که تقاضا برای غذا با رشد جمعیت به ویژه در کشورهایی مانند چین و هند افزایش یافته است. حتی تقاضای غذا برای دهه‌های آتی در برخی مناطق از جمله آفریقا به بیش از صددرصد افزایش خواهد یافت. این درحالیست که از یک‌سو تولید غذا دشوارتر شده و از سوی دیگر تولید غذای بیشتر باعث انتشار بیشتر گازهای گلخانه‌ای می‌شود.
در خصوص اقدامات انجام شده توسط اتحادیه اروپا در این حوزه نیز از ایشان سؤال شد. وی اظهار داشت که سیاست کشاورزی مشترک اتحادیه‌ اروپا این است که روش‌های هوشمند کشاورزی را تشویق کند که از جمله این روش‌ها استفاده از کامپوست و سایر کودهای ارگانیک،‌ استفاده از روش چرخش محصول، ادامه دادن کشت‌وکار در فصل زمستان و محافظت از حیات گیاهی است که به عقیده ایشان چنین روش‌هایی منجر به کاهش تولید گازهای گلخانه‌ای می‌شوند. وی همچنین می‌افزاید که اتحادیه اروپا در گذشته سیاست‌هایی پیشرو در زمینه تغییرات آب‌وهوایی و قوانین مصرف انرژی اعمال می‌کرد. در حال حاضر ما در میانه‌ طراحی و اعمال سیاست‌های سخت‌گیرانه‌تری هستیم که از آنها به عنوان «توافق سبز اروپایی» نام برده می‌شود. هدف این سیاست‌ها، کاهش 55درصدی تولید گازهای گلخانه‌ای تا سال 2030 و دستیابی به شرایط کربن خنثی تا سال 2050 است. اما در عین حال ایشان معتقدند که این سیاست‌ها به دو دلیل موفقیت چشمگیری نداشته است. اول اینکه این برنامه، برنامه‌ای داوطلبانه است، بنابراین فقط کشاورزانی که متقاضی یارانه هستند می‌توانند از این روش‌ها استفاده کنند. دوم اینکه قوانین حقوقی هنگام بررسی از منظر تغییرات اقلیمی دارای اشکالات بسیاری هستند، به عنوان مثال کشاورزانی که برای کاهش تولید گازهای گلخانه‌ای در زمینه‌ای خود درخت می‌کارند، ظرف چند سال یارانه دریافت می‌کنند و می‌توانند پس از پنج یا ده سال درختان را قطع کنند بدون اینکه این موضوع تأثیری در یارانه آنها داشته باشد.
وی معتقد است مقابله با گرم شدن زمین وظیفه همگانی است و کشورهایی نیز که با مشکلات مالی مواجه هستند ذیل قوانین زیست‌محیطی بین‌المللی،‌ از جمله چارچوب پیمان‌نامه سازمان ملل در تغییر اقلیم و معاهده‌ پاریس، می‌توانند از طرح‌های مختلفی که در این حوزه وجود دارند برای دستیابی به اهداف مربوط به مقابله با تغییرات جهانی آب و هوایی بهره‌مند شوند. در این راستا صندوق‌های اعتباری مختلفی وجود دارند که از پروژه‌های کشورهای در حال توسعه حمایت مالی می‌کنند.
در حوزه کنترل گرمایش زمین ایشان براین اعتقادند که بزرگترین تولیدکنندگان گازهای گلخانه‌ای یعنی چین، ایالات متحده، اتحادیه اروپا و هند، می‌بایستی خود پرچمدار و پیشرو مبارزه با تغییرات جهانی آب‌وهوا باشند. وی خروج ایالات متحده از پیمان آب‌وهوایی پاریس را بسیار تأسف‌بار برمی‌شمرد اما در عین حال معتقد است که این مسئله بر عزم سایر کشورها برای حرکت به جلو تأثیر منفی نگذاشته است.
در خصوص تحریم‌های اقتصادی و اثر آن بر مبارزه با گرمایش زمین نیز دکتر ورشورن اظهار می‌دارد که در این حوزه متخصص نبوده اما بر مسئله همکاری بیش از مسئله تحریم که می‌تواند بر افراد و خانواده‌های آنها تأثیرات منفی ‌گذارد، تأکید می‌کند. به اعتقاد ایشان چالشی که امروز با آن مواجهیم این است که چگونه می‌توانیم همگی با هم و برای رسیدن به هدف مبارزه‌ مؤثر با تغییرات آب‌وهوایی تلاش کنیم. این چالش باید ما را متحد کند، چرا که ما تنها یک کره‌ زمین داریم و جای دیگری نیست که به آن نقل مکان کنیم.

برای مطالعه متن کامل به زبان انگلیسی به اینجا مراجعه نمایید.