مصاحبه‌های اختصاصی: رشد اسلام‌هراسی و به طور خاص تبعیض علیه مسلمانان در اروپا و آمریکا

مصاحبه اختصاصی سازمان دفاع از قربانیان خشونت با پروفسور پال هجز،‌ استاد مطالعات بین المذاهب دانشگاه نانیانگ سنگاپور با موضوع رشد جهانی اسلام‌هراسی و به طور خاص تبعیض علیه مسلمانان در اروپا و آمریکا.

آنتونیو گوترش، دبیر کل سازمان ملل متحد به مناسبت 15 مارس، روز جهانی مبارزه با اسلام‌هراسی، خواستار مبارزه با چالش جهانی اسلام‌هراسی و تبعیض علیه مسلمانان شد. وی همچنین در سخنان خود اظهار داشت که بدبینی، نفرت و تبعیض علیه مسلمانان به حد بی‌سابقه‌ای رسیده است لذا از دولت‌ها و دیگر ارگان‌های مرتبط درخواست کرد نقش برجسته‌تری در این حوزه داشته باشند. در همین رابطه، با تشدید گسترش گفتمان‌های راست افراطی و سیاستهای ملیگرایانه شاهد عمیق‌تر شدن شکاف بین جوامع مسلمان و جوامع غربی و نیز مقاومت در جهت بهبود این رابطه هستیم. در سراسر اتحادیه اروپا، انزجار از مسلمانان به طرز گسترده ای در شکل‌های مختلف در حال رشد است. تبعیض در استخدام و تأمین فرصت‌های شغلی، آزار و اذیت در محل کار و سخنان نفرت آلود تنها برخی از این موارد است که در حوزه عمومی و رسانه‌ای مشاهده می‌شود.

با توجه به اینکه 25 میلیون نفر از جمعیت 27 کشور عضو اتحادیه اروپا را مسلمانان تشکیل می‌دهند، یک نظرسنجی در سال 2018 نشان داد که در داخل اتحادیه اروپا، به طور متوسط 37 درصد از مردم اعتقاد دارند که نظرات نامطلوبی نسبت به مسلمانان دارند. از سوی دیگر در اوایل سال 2021، دفتر نهادهای دموکراتیک و حقوق بشر سازمان امنیت و همکاری در آژانس حقوق بشر اروپا (ODIHR) جزئیات بررسی خود را در مورد جرائم نفرت‌پراکنی در 45 کشور شرکت کننده در سال 2019 منتشر کرد که از این میان در مجموع 558 مورد جرم علیه مسلمانان گزارش شده است. این آژانس تأیید کرد که به دلیل اینکه ممکن است بسیاری از موارد و جرائم نیز گزارش نشده باشد، آمار واقعی چه بسا بسیار بیشتر از این آمار می‌باشد. اما در آمریکا، رئیس جمهوری که به طور روزمره محدودیت‌های مختلفی علیه مهاجران و مسلمانان اعمال می‌کرد کاخ سفید را ترک کرده و رئیس‌جمهور میانه‌رویی جایگزین وی شده است که ظاهراً مصمم است که تأثیرات سمی سیاستها و سخنان رئیس جمهور پیشین آمریکا را که به شدت موجب عدم تحمل و بیگانه‌هراسی شده است، تعدیل کند.

با توجه به این مقدمه و اهمیت موضوع، سازمان دفاع از قربانیان خشونت اقدام به مصاحبه با پروفسور پال هجز، استاد مطالعات بین‌المذاهب دانشگاه نانیانگ سنگاپور نمود که در ذیل بخش‌هایی از این مصاحبه را پیش رو داریم. لازم به ذکر است که آقای هجز از جمله پژوهشگران باسابقه در زمینه روابط و گفت‌وگوی مذاهب است که مقالات و پژوهش‌های فراوانی در زمینه اسلام‌هراسی منتشر کرده و آخرین کتاب او هم یک بررسی جامع و دقیق از دو معضل اسلام‌هراسی و یهودی‌ستیزی است.

در ابتدا از ایشان در خصوص چگونگی کنترل موج اسلام‌هراسی و راهکارهای مقابله با آن سئوال شد. در پاسخ به این سئوال ایشان اظهار داشتند که گسترش موج جهانی اسلام‌هراسی مطمئناً اجتناب‌ناپذیر نیست. به اعتقاد وی با راهکارهایی از قبیل آموزش در مدارس، آموزش در رسانه‌ها و برای روزنامه‌نگاران می‌توان در برابر اسلام‌هراسی مقاومت ایجاد کرد که البته این مهم نیازمند مشارکت از سوی دولت‌ها و رسانه‌ها و همچنین در حوزه حقوقی و در میان جوامع است.

در همین راستا در خصوص ارتباط بین جریانات افراطی و ارتباط آن با گسترش تبعیض و نفرت‌پراکنی و همچنین اقدام دولت‌ها و جامعه بین‌الملل در این حوزه سئوال شد. وی در این خصوص اظهار داشت که این موارد به هر صورت در هم تنیده شده است اما به عقیده من گمان نمی‌کنم بسیاری از کشورها در مسیر درستی قرار داشته باشند. من معتقدم که دولت‌های معتدل، میانه‌رو و چپ‌گرای اروپایی نتوانسته‌اند ضد-گفتمان مؤثری در پاسخ به اسلام‌هراسی راست‌گرایانه و پوپولیستی افراطیون ارایه کنند. بخشی از این امر به این دلیل بوده است که این سیاستمداران به راست‌گرایان افراطی اجازه داده‌اند بر فضای پیرامون مهاجرت مسلط شوند. در این حوزه رسانه‌ها نقش مهمی را برعهده دارند هرچند نمی‌توانم دراین باره راجع به کل اروپا صحبت کنم اما در انگلیس بیشتر رسانه‌ها از جنبه‌های راست‌گرایانه و ضد مهاجر به ابعاد مختلف این قضیه نگاه می‌کنند. 
در ارتباط با مسئله اسلام هراسی و رادیکالیزه شدن جوانان نیز پروفسور هجز اظهار داشت که مطمئناً بین اسلام‌هراسی و رادیکالیزه شدن جوانان، ارتباط وجود دارد. مفهوم محرومیت نسبی می‌تواند در مسیر رادیکالیزاسیون نقش کلیدی ایفا کند چرا که فارغ از موقعیت اجتماعی اقتصادی گروه‌ها، این درک آنها از جایگاه‌شان از حیث پرستیژ، ثروت و موقعیت است که می‌تواند افراد را به سمت احساس نابرابری، بی‌عدالتی، و آزار سوق دهد.
وی همچنین اظهار داشت که اسلام به خودی خود در تعارض با سکولاریزم نیست،‌ بلکه آنچه که کمبودش احساس می‌شود، آموزش در مدارس و رده‌های بالاتر، و گفتمان عمومی است که تببین کند سکولاریزم چیست،‌ چرا اهمیت دارد و چگونه می‌تواند با تفکرات دینی همزیستی داشته باشد. به اعتقاد پروفسور هجز واقعیتی که در خصوص رسانه‌ها وجود دارد این است که خبرهای بد معمولاً بیشتر مخاطب پیدا می‌کنند، و طبیعی است که مشکلات، به جای اتفاقات مثبت در ارتباط با مسلمانان، در رسانه‌ها برجسته می‌شوند، و این امر کلیشه‌ها را درباره مسلمانان تشدید و تکرار می‌کند.

برای مطالعه متن کامل به زبان انگلیسی می‌توانید به اینجا مراجعه نمایید.