ناکارآمدی حکومت عربستان در عدم تحویل اجساد اعدام‌شدگان گروهی سال 2019

سازمان اروپایی – سعودی برای حقوق بشر ، در روز چهارشنبه ۲۹ اردیبهشت‌ماه ۱۴۰۰، گزارشی در خصوص درخواست ۱۶ سازمان‌ مردم‌نهاد از عربستان سعودی مبنی بر بازگرداندن اجساد قربانیان اعدام دسته جمعی ماه آوریل سال ۲۰۱۹ میلادی و پایان دادن به درد و رنج خانواده‌هایشان، منتشر کرده‌است. در این گزارش به اقدام حکومت عربستان سعودی، در روز ۲۳ آوریل سال ۲۰۱۹ میلادی، در خصوص اعدام ۳۷ تن از شهروندان خود که تا به امروز بزرگ‌ترین اعدام دسته‌جمعی کودکان و دومین اعدام بزرگ دسته‌‌جمعی در دوران حکمرانی ملک سلمان و محمد بن سلمان، ولیعهد عربستان، به شمار می‌آید، اشاره شده‌ است. بنا بر این گزارش حکومت عربستان با اقداماتی چون امتناع از تحویل اجساد اعدام شدگان به بازماندگان، محروم کردن افراد از دانستن حقیقت و نقض اصل ممنوعیت مطلق شکنجه و دیگر اقدامات غیر‌انسانی از سال 2019 میلادی عمق این فاجعه را تشدید کرده ‌است. در این راستا ۱۶ سازمان مردم نهاد حقوق بشری، به مناسبت سالگرد این روز هولناک و همبستگی با خانواده‌های قربانیان، درخواست پاسخگویی عاملان این کشتار، بازگرداندن پیکرهای قربانیان به خانواده‌هایشان، حمایت از خانواده قربانیان برای فراهم شدن امکان تدفین عزیزانشان و عزاداری برای آنها با توجه به سنن و اعتقاداتشان، داشته‌اند.
همچنین به محکوم شدن بسیاری از اعدام‌شدگان بر اساس اعترافات تحت شکنجه و یا برای جرائمی که مبنای آن بهره‌مندی از حقوق اساسی از جمله حق آزادی بیان و مشارکت در اجتماعات صلح‌آمیز بوده، نیز اشاره شده‌است. بنا به این گزارش، دست‌کم ۱۶ کودک در میان کشته‌شدگان این اعدام دسته‌ جمعی وجود داشته که نهایتاً منجر به ثبت آمار بالای اعدام ۱۸۵ نفر در آن سال برای عربستان سعودی شد، این در حالی است که خانواده‌های اعدام‌شدگان از جانب مقامات در معرض سوء‌استفاده و سوء‌رفتار قرار گرفته، از زمان اعدام‌ها اطلاع نداشته و از طریق رسانه‌ها از مرگ عزیزانشان مطلع شدند و فرصت خداحافظی با آنها را نداشته‌اند. از طرفی حکومت عربستان با امتناع از تحویل اجساد اعدام شدگان به درد و رنج خانواده‌هایشان اضافه کرده‌است. این در حالی است که مقام‌های عربستانی در اقدامی بی‌رحمانه در سال 2016 از بازگرداندن پیکر 4 نفر از کشته‌شدگان یک اعدام دسته‌جمعی دیگر، ازجمله پیکر شیخ نمر النمر، فعال اجتماعی مسالمت‌جوی سعودی و علی الریبه ، کودک اعدام شده امتناع کرده‌اند.

در مجموع می‌توان گفت که عربستان تاکنون از تحویل پیکرهای دست‌کم ۸۳ شهروند سعودی – ازجمله ۸ نفر که در زمان ارتکاب جرم کودک به شمار می‌آمدند – و تعداد بی‌شماری از کارگران مهاجر، خودداری ورزیده است. همچنین، از زمان حکومت ملک سلمان، تاکنون ۳۳۷ شهروند خارجی در عربستان اعدام شده‌اند که بسیاری از آن‌ها کارگران مهاجر بوده‌اند. ایجاد نگرانی در خصوص عدم بازگرداندن پیکرهای اعدام شدگان و مثله شدن و سوءرفتار به این اجساد در میان خانواده‌ قربانیان مخصوصاً بعد از قتل هولناک جمال خاشقچی در سال 2018 تشدید شده و به ناکارآمدی حکومت عربستان دامن زده‌است. در این گزارش به استناد بندهای ۱۸ و ۲۷ اعلامیه جهانی حقوق بشر در خصوص برخورداری از حق تدفین و عزاداری برای کشته‌شدگان، حق آگاهی از نحوه مرگ و محل دفن، عزاداری و ایجاد بنای یادبود و ادای احترام بر اساس سنت‌ها نیز اشاره شده‌است. گفتنی است که دولت سعودی افراد بسیاری را از این حقوق محروم نموده و این سازمان‌های مردم‌نهاد با این اقدام درخواست اعاده آن‌ها را دارند.

تیم پژوهشی سازمان دفاع از قربانیان خشونت