مصاحبه اختصاصی: وضعیت حقوق بشر در بحرین

مصاحبه اختصاصی سازمان دفاع از قربانیان خشونت با خانم دکتر غنا رباعی محقق انجمن حقوق بشر بحرین مستقر در بیروت با ‌موضوع وضعیت حقوق بشر در بحرین.

وضعیت حقوق بشر در بحرین معمولاً با توجه به نحوه برخورد این پادشاهی با اکثریت شیعه، زنان، کارگران مهاجر و زندانیان سیاسی، موضوعی بحث برانگیز بوده است. بحرین به ویژه در سال‌های اخیر مکرراً عقب‌نشینی دموکراتیک را تجربه کرده است و واکنش شدید دولت به قیام 2011 میلادی که بخشی از جنبش گسترده‌تر بهار عربی بود، روحیه جامعه مدنی در این کشور را تضعیف کرد.
بحرین از انتخابات اکتبر شورای حقوق بشر سازمان ملل متحد در پی انتقادات فزاینده از سوی چندین کشور عضو در مورد سابقه حقوق بشری این کشور، کنار رفت. در شاخص آزادی بشر ۲۰۱۹ مؤسسه کاتو ، بحرین در رتبه ۱۴۳ جهان قرار دارد و بر اساس شاخص آزادی مطبوعات گزارشگران بدون مرز در سال ۲۰۲۲، با رتبه ۱۶۷ از ۱۸۰ کشور، یکی از محدودترین چشم‌اندازهای رسانه‌ای در سطح جهان را به خود اختصاص داده است.
با توجه به این مقدمه سازمان دفاع از قربانیان خشونت اقدام به مصاحبه با خانم دکتر غنا رباعی محقق انجمن حقوق بشر بحرین مستقر در بیروت، نمود و نظرات کارشناسی ایشان در خصوص رفتار بحرین با اقلیت‌ها، کارگران مهاجر، زندانیان سیاسی و دیگر مسائل حقوق بشری را جویا شد.
در ابتدای این مصاحبه به مسئله کناره‌گیری بحرین از نامزدی برای انتخابات شورای حقوق بشر سازمان ملل به دلیل فشار فزاینده برخی کشورها به خاطر نقض حقوق بشر در این کشور پرداخته شد. در این خصوص از ایشان سئوال شد که آیا این عقب نشینی را نشانه‌ای می‌بینید که بحث پیرامون سوابق حقوق بحرین می‌تواند به نتیجه برسد؟ در پاسخ به این سئوال خانم دکتر رباعی اظهار داشتند که ممکن است این مسئله اثرات روشنی بر شهرت بحرین در جامعه بین‌المللی در موضوع حقوق بشر داشته باشد. با این حال، ما تردید داریم که تغییری در رفتار سرکوبگرانه دولت ایجاد شود، زیرا این دولت به طور مکرر به دلیل اقدامات سرکوبگرانه خود محکوم شده است، اما هرگز رفتار آن بهبود نیافته است.
در سوال دیگری از ایشان در خصوص وضعیت بی‌توجهی پزشکی نسبت به زندانیان، به ویژه در زندان جاو ، از جمله شکنجه و بدرفتاری به‌ویژه علیه زندانیان عقیدتی، استفاده از زور بیش از حد توسط نگهبانان زندان، ازدحام بیش از حد و غیربهداشتی بودن زندان‌ و اینکه آیا معتقدید که پادشاهی در نهایت رویه‌های خود را در این زندان مهیب تجدید نظر خواهد کرد؟ سئوال شد. در پاسخ ایشان اظهار داشتند که درخواست‌های مداوم گروه‌های مدافع حقوق بشر برای انجام اصلاحات در شرایط وخیم زندان مرکزی جاو هرگز متوقف نشده است. با این حال، دولت بحرین هنوز واکنشی نسبت به این درخواست‌ها نشان نداده و با توجه به این تجارب مستمر، به نظر نمی‌رسد چشم‌انداز روشنی نسبت به این مسئله پیش‌رو داشته باشیم.

از دیگر موضوعات مورد پرسش، وضعیت اعدام‌ها در بحرین بود. در این خصوص خانم دکتر رباعی اظهار داشتند که بحرین قبلاً پنج زندانی عقیدتی را اعدام کرده است که کاملاً بی‌گناه بودند و هرگز نباید خودسرانه زندانی و محکوم می‌شدند. احکام صادره علیه این افراد خودسرانه و مبتنی بر اعترافاتی است که تحت شکنجه در بازجویی گرفته شده و توسط قضات متوالی نادیده گرفته شده است. از این رو بحرین همچنان به صورت هولناکی مجازات اعدام را در دستور کار خود دارد.
سلب تابعیت یکی دیگر از روش‌هایی است که مقامات بحرین به طور مکرر برای انتقام از خبرنگاران، فعالان جامعه مدنی و شهروندان عادی که تهدیدی برای امنیت ملی تلقی می‌شوند، استفاده می‌کنند. تقریباً 300 نفر که در سال‌های اخیر تابعیت آنها سلب شده است، بدون تابعیت بحرینی باقی ماندهاند. در این خصوص از خانم دکتر رباعی سئوال شد که آیا لغو تابعیت، که هنوز توسط برخی از دولت‌ها انجام می‌شود، با قوانین بینالمللی و تعهدات بینالمللی کشورهای عضو سازمان ملل سازگار است؟ در پاسخ به این سئوال ایشان اظهار داشتند که از اواخر دهه 1990، ماهیت دیدگاه بین‌المللی نسبت به شهروندی به طور جمعی، به سمت دموکراسی و به سمت این مفهوم که مردم تصمیم بگیرند توسط چه کسی و چگونه اداره شوند، به عنوان یک حق اصلی شهروندی و استاندارد اولیه شهروندی محترم شمرده شد. بنابراین، حقوق بین‌الملل و تعهدات به طور کلی با محدود کردن حقوقی که تابعیت را تشکیل می‌دهند همسو نیست. با روشن شدن این نکته که سلب تابعیت کاملاً مغایر با قوانین و تعهدات بین‌المللی است و دقیقاً مخالف دیدگاه جمعی کشورهای عضو سازمان ملل است که شهروندان باید حاکمان خود را تعیین و عزل کنند نه برعکس.
با توجه به اینکه نیمی از جمعیت بحرین را کارگران مهاجر تشکیل می‌دهند که به طور معمول در معرض سوء استفاده قرار می گیرند و در برابر عدم حمایت از حقوق خود آسیبپذیر هستند از خانم دکتر رباعی سئوال شد که آیا با توجه به مشکلات این قشر گمان می‌رود که تحت فشار بین‌المللی حقوق مهاجرین بهبود یابد؟ در این مورد وی اظهار داشت که اخیراً در بررسی دوره‌ای جهانی بحرین که در شورای حقوق بشر در ژنو برگزار شد، درصد بالایی از توصیههای کشورهای مختلف مربوط به اصلاح شرایط کارگران مهاجر بود. وی بر این باور است که کارگران مهاجر در بحرین از تبعیض و بدرفتاری رنج می‌برند. اما در عین حال ایشان معتقدند که در بسیاری از موارد، مقامات بحرین با قشر‌های خاصی از مردم خود حتی بدتر از رفتاری که با کارگران مهاجر می‌شود، رفتار می‌کنند و هنوز هم به این قبیل رفتارها ادامه می‌دهند. وی ادامه می‌دهد که به طور عینی، ما فکر می‌کنیم که دولت ممکن است از ایده اصلاحات در حوزه مربوط به کارگران مهاجر و موضوعات دیگر مانند محیط زیست و اشتغال زنان در مناصب عالی برای سرپوش گذاشتن بر پاسخ انتقام جویانه خود نسبت به مطالبات عمومی در مورد اصلاحات سیاسی و حق نمایندگی عادلانه سوء استفاده کند و در این خصوص به دنبال ایجاد یک شهرت کاذب بشردوستانه برای خود در جامعه بینالمللی و انحراف افکار جهانی است.
وی همچنین معتقد است که برگزاری رویدادهای بین‌المللی در بحرین، مانند مسابقه فرمول یک موجب سهل‌انگاری و تساهل بین‌المللی در قبال سیاست‌ها و ماهیت ظالمانه رفتار مقامات بحرینی خواهد شد. ایشان با توجه به نداشتن پایگاه مردمی، بر این باورند که حکومت پادشاهی بحرین ارتباط با برخی قدرت‌ها به ویژه ایالات متحده و انگلیس را ضامن بقاء و مصونیت خود می‌داند. از این رو، به اعتقاد دکتر رباعی پادشاهی بحرین همواره از منابع خود برای جلب رضایت آن متحدان قدرتمند استفاده می‌کند. عادی سازی روابط با رژیم صهیونیستی نمونه‌ای از این رفتارها و در جهت حفظ قدرت خاندان خلیفه بحرین می‌باشد.

برای مطالعه متن کامل این مصاحبه به زبان انگلیسی به اینجا مراجعه نمایید.