قدرت‌گیری گروه‌های افراطی در آفریقا

تقریباً روزی نیست که خبرهایی درخصوص ترور، آدم ربایی یا انفجارهای انتحاری این گروهک ها، منتشر نشود و مناطق شرقی،شمالی و غربی این قاره، شاهد جنایات تروریستی تازه‌ای نباشند. چنانکه تنها در سه روز اخیر، ده‌ها نفر درکشورهای سومالی (درشرق)، لیبی و تونس (درشمال) و نیجریه، نیجر، و کامرون (در غرب)، براثر انواع اقدام‌های «تکفیری-تروریستی» به خاک وخون کشیده شده‌اند.
تجربه نشان داده است که به موازات هر عملیات مسلحانه و تروریستی این گروه‌ها در آفریقا، مقدمات گسترش دامنه سلطه آنها نیز بریک ناحیه، یک شهر (عمدتاً شهرهای کوچک) و یک یا چند روستا فراهم می‌شود و اشغال نواحی و شهرهای جدید توسط آن ها، امکان پذیرتر می‌شود؛ امری که یکی از ریشه‌های اصلی آن را باید در ضعف دولت‌های آفریقایی و بویژه ناتوانی و آماده نبودن نیروهای نظامی وانتظامی کشورهای این قاره جست‌و‌جوکرد.
با این حال، ریشه‌ها و علل پیدایش و تقویت گروه های «تکفیری-تروریستی» در آفریقا (همانند الشباب در سومالی- داعش درلیبی- انصار الشریعه در تونس- بوکوحرام در نیجریه، نیجر، کامرون وچاد) را نباید تنها در ضعف و ناکارآمدی دولت‌ها و نظامیان آفریقایی منحصر دانست، زیرا افزون برآن، مجموعه‌ای دیگر از علل و عوامل به تناسب شرایط موجود در هر منطقه، در پیدایش وگسترش دامنه فعالیت این گروهک‌ها مؤثر هستند. چنانکه در این باره، به فقر، فساد اجتماعی، تبعیضات قومی و نژادی، به عنوان عواملی که در جذب افراد و عضوگیری، مورد سوء‌استفاده عناصر اصلی این گروه ها، قرار می‌گیرد، یاد می‌شود.
اما مردم مسلمان آفریقا و همچنین کارشناسان مسائل این قاره، دیدگاه‌های دیگری درخصوص پیدایش وتقویت جریان «تکفیری-تروریستی» در کشورهای اسلامی آفریقا، مطرح می‌کنند که در جای خود بسیار قابل ملاحظه است. اغلب این دیدگاه‌ها، ریشه‌های پیدایش و گسترش فعالیت این جریان را در خارج از این قاره و عمدتاً در پایتخت‌های غربی (البته «ریاض» و «دوحه» نیز از متهمان اصلی هستند) جست‌و‌جو می‌کنند و با توجه به بهره‌برداری‌های آشکار دولت‌های غربی، از ناامنی‌های ناشی از حرکت‌های تروریستی در آفریقا، نقش آنها را در این ماجرا، پررنگ می‌دانند.
براساس این نوع دیدگاه، کشورهای غربی بویژه فرانسه، انگلیس و امریکا از تحرکات تروریستی که عمدتاً در کشورهای نفت خیز (سومالی نیز دارای منابع بسیارغنی واستخراج نشده نفت است) یا دارای معادن طلا و اورانیوم صورت می‌گیرد،به شکل‌ها و شیوه‌های زیر بهره برداری می‌کنند:
1- ایجاد فضای ناامن و غیر قابل بهره داری‌های اقتصادی برای رقبای تازه ورود به آفریقا همانند چین.
2- فراهم کردن زمینه برای استقرار و تقویت پایگاه‌های نظامی غرب در مناطق راهبردی ومعدن خیز.
3- ایجاد انزجار نسبت به گروه‌های افراطی و جلوگیری از دستیابی آنها به قدرت.
در واقع چنانچه از این دریچه به رخدادهای چند سال گذشته آفریقا، نگاه کنیم، خواهیم دید در کشورهایی که تحرکات تروریستی تروریستی و تکفیری جریان دارد. رقبای اقتصادی غرب، نظیر چین نتوانسته‌اند، فعالیت‌های اقتصادی وتجاری چندانی داشته باشند. فعالیت «تکفیری-تروریستی» بزرگترین مانع در ثبات اقتصادی منطقه و بازگشت سرمایه گذاران اروپا و امریکا است.