لزوم مقابله با بی‌کیفری مرتکبان خشونت جنسی در مخاصمات مسلحانه

به مناسبت فرا رسیدن روز جهانی مقابله با خشونت جنسی در مخاصمات مسلحانه، دبیرکل ملل متحد بر لزوم پایان دادن به بی‌کیفری مرتکبان اشکال مختلف خشونت جنسی از جمله تجاوز به عنف و سایر اشکال خشونت جنسی تأکید کرد.

به گزارش مهرخانه، خشونت جنسی شامل اعمال جنسی است که ملازم با خشونت علیه افراد انسانی است. عبارت «خشونت جنسی» تا قبل از تصویب اساسنامه دیوان کیفری بین‌المللی، در سایر اسناد بین‌المللی مربوط نیامده و فقط «تجاوز» به عنوان جنایتی جداگانه تصریح شده بود و سایر اشکال خشونت‌ جنسی، در ذیل عنوان «سایر اعمال غیرانسانی» مورد توجه قرار می‌گرفت.

اما در حال حاضر بند ز پاراگراف 1 ماده 7 اساسنامه دیوان کیفری بین‌المللی بیان می‌کند: تجاوز جنسی، برده‌گیری جنسی، فحشای اجباری، حاملگی اجباری، عقیم‌کردن اجباری یا هر شکل دیگر از خشونت جنسی با شدت مشابه، جنایت علیه بشریت است. این ماده با تصریح و شمارش برخی مصادیق خشونت‌ جنسی، گام بسیار مهمی در تبیین و شناسایی این جنایت قلمداد می‌شود.

بنا به اذعان دبیرکل ملل متحد، امروزه در عرصه مخاصمات مسلحانه، ارتکاب اشکال مختلف خشونت جنسی و تجاوز، به عنوان یک ابزار جنگی در سطح گسترده توسط طرفین مخاصمات مسلحانه مورد استفاده قرار می‌گیرد.

در فوریه سال جاری یک دادگاه ملی در گواتمالا، دو نیروی نظامی سابق این کشور را محکوم به ارتکاب «برده‌گیری جنسی» در جریان مخاصمات داخلی این کشور کرد. این نخستین بار بود که یک دادگاه ملی مبادرت به صدور حکم محکومیت برای ارتکاب خشونت جنسی در جریان یک مخاصمه داخلی و غیربین‌المللی کرده و ازاین‌رو، یک رویداد مهم قلمداد می‌شود. نهادها و سازمان‌های حقوق بشری فعال زنان در کشور گواتمالا به‌جد از رأی صادره توسط این دادگاه استقبال کردند.

در «برده‌گیری جنسی» مرتکب با اعمالی چون خرید، فروش، کرایه‌دادن، معاوضه و اعمال مشابه علیه دیگری، برای خود حق مالکیت قایل می‌شود و موجب درگیرشدن شخص یا اشخاص قربانی در یک یا چند عمل جنسی می‌گردد. نمونه‌هایی از این جنایت در جنگ جهانی دوم و نیز وقایع اخیر در یوگسلاوی سابق و رواندا ارتکاب یافته است.

در مارس سال جاری همچنین دیوان بین‌المللی کیفری، برای نخستین‌بار حکم محکومیت خود را برای جرایم جنسی و جنسیتی صادر کرد. در جریان این رسیدگی، از حضور و مشارکت فعال زنان قربانی و نیز زنان فعال در عرصه حقوق بشر، به عنوان شهود، دعوت به‌عمل آمد.

بنا به اذعان دبیرکل ملل متحد، اهتمام جامعه بین‌المللی به مقابله با بی‌کیفری جرایم جنسی و اشکال مختلف خشونت جنسی در عرصه مخاصمات مسلحانه، می‌تواند اقدام مؤثری در جهت تضمین برخورداری زنان از حقوق بشر و نیز تضمین برخورداری زنان از حق شنیده‌شدن باشد.

هنوز زمان زیادی از ربایش بالغ بر 200 دختر در کشور نیجریه نگذشته و همچنان شاهد آن هستیم که ارتکاب اشکال مختلف تجاوز و خشونت جنسی به عنوان یکی از شیوه‌های متداول جنگی و نظامی مورد استفاده قرار می‌گیرد.

در 19 زوئن سال 2015، مجمع عمومی سازمان ملل متحد، به موجب قطعنامه صادره این موضوع را به تصویب رساند و 19 ژوئن هر سال به عنوان «روز جهانی مقابله با خشونت جنسی در مخاصمات مسلحانه» به رسمیت شناخته شد تا از این ظرفیت برای پایان‌دادن به اشکال مختلف خشونت جنسی در مخاصمات مسلحانه استفاده شود و اقدامی مؤثر در جهت ارتقای برخورداری زنان و دختران از حقوق بشر و مقابله با نقض جدی حقوق بشر آنان باشد.