تصمیم کمیسر عالی حقوق بشر به انصراف از کاندیداتوری برای تصدی این پست در دور دوم

رسانه‌ها از تصمیم کمیسر عالی حقوق بشر سازمان ملل جهت عدم نامزد شدن برای دوره چهار ساله دوم به دلیل نقض گسترده حقوق بشر توسط ایالات متحده آمریکا و سایر قدرت‌های جهانی و عقب‌نشینی آن‌ها در پایبندی به تعهدات حقوق بشری خود، خبر می‌دهند. برابر آنچه که رسانه‌ها به نقل از زیدالحسین اعلام کرده‌اند، نارضایتی وی از وضعیت حقوق بشر و اجبار وی به سکوت در برخی موارد نقض حقوق بشر توسط قدرت‌های بزرگ، به‌ویژه آمریکا، از دلایل اصلی این تصمیم می‌باشند.

زید رعدالحسین، شاهزاده اردنی و سفیر و نماینده دائم سابق این کشور نزد سازمان ملل می‌باشد که از سپتامبر ۲۰۱۴ به‌عنوان کمیسر عالی حقوق بشر منصوب و مأموریت وی در سپتامبر ۲۰۱۸ به پایان می‌رسد. نشریه «فارن پالیسی» با انتشار خبری در تاریخ ۲۰ دسامبر ۲۰۱۷ (۲۹ آذر ۱۳۹۶) که در سایر رسانه‌ها از جمله نیویورک تایمز، گاردین، دیلی‌میل، بیزینس استاندارد، ایندیپندنت و ... نیز منتشر گردید، از قصد زید رعدالحسین، کمیسر عالی حقوق بشر سازمان ملل جهت عدم نامزد نشدن برای دوره چهار ساله دوم به دلیل نقض گسترده حقوق بشر توسط ایالات متحده آمریکا و سایر قدرت‌های جهانی و عقب‌نشینی آن‌ها در پایبندی به تعهدات حقوق بشری خود، خبر داد.

وی این تصمیم خود را در یک ایمیل کوتاه که برای کارکنان خود در ژنو و همچنین دبیر کل سازمان ملل ارسال کرد، اعلام کرده است. در ایمیل ارسالی کمیسر عالی آمده است: «سال آینده، آخرین سال فعالیت من خواهد بود. پس از تفکر بسیار، به این نتیجه رسیدم که برای دوره چهارساله دوم کاندیدا نشوم. ادامه کار در شرایط جغرافیایی سیاسی کنونی که بایستی خم شوی و در مقابل دیگران زانو بزنی و تقاضا کنی و یا مهر سکوت بر لب بزنی، سبب کاهش استقلال و یکپارچگی فعالیت من می‌شود.» زید همچنین عنوان داشته است که قصد دارد سال آخر مسئولیت خود را به تقویت و ارتقای اعلامیه جهانی حقوق بشر بپردازد: این اعلامیه، سند بنیادین حقوق بشر جهانی بوده و می‌تواند با جسارت، تمامی هنجار‌های فراموش شده و نادیده شده حقوق بشری در سراسر جهان را به‌طور یکپارچه احیا نماید.

سال ۲۰۱۸، هفتادمین سالگرد تصویب اعلامیه جهانی حقوق بشر می‌باشد. ماه‌های زیادی پیش روی ما است. ماه‌های پرچالش و حتی شاید با غم و اندوه. سال گذشته، سالی خسته‌کننده و مخوف برای ما و کسانی که به آن‌ها خدمت می‌کنیم، بوده است. به نوشته فارن پالیسی، این تصمیم کمیسر عالی کارآمدی سازمان ملل جهت ارائه یک نقش برتر در زمینه ارتقاء و حمایت از حقوق بشر را زیر سؤال برده است. 

آنتونیو گوترش، دبیر کل سازمان ملل، نسبت به اعلام نقض حقوق بشر توسط قدرت‌های بزرگ بی‌میل می‌باشد. فارین پالیسی در این زمینه به نقل از منابع دیپلماتیک اظهار داشت که گوترش قبلاً از زید رعدالحسین خواسته بود تا از انتقاد‌های خود از ترامپ دست بکشد؛ چرا که این کار سبب قطع کمک‌های آمریکا به سازمان ملل خواهد شد. با این‌حال، سخنگوی دبیر کل سازمان ملل در پاسخ به سؤالی در این خصوص، اظهار داشت که کمیسر عالی حقوق بشر همواره از حمایت دبیر کل برخوردار بوده است. به نوشته این نشریه، نامه زید رعدالحسین نشان‌دهنده یک ارزیابی غم‌انگیز از وضعیت حقوق بشر در یک سال گذشته و پس از به قدرت رسیدن ترامپ در آمریکا می‌باشد.

دونالد ترامپ، نقش حقوق بشر در سیاست خارجی آمریکا را بسیار کاهش داده و حتی دیدگاه‌هایی را در خصوص احیای استفاده از شکنجه به عنوان ابزاری جهت گرفتن اعتراف از مظنونین مطرح کرده است. زید بار‌ها قبل و بعد از انتخاب ترامپ به‌عنوان رئیس جمهور آمریکا، به وی زخم زبان زده و یکی از مهم‌ترین انتقادات به وی را در قضیه ایجاد منع ورود اتباع چند کشور مسلمان به خاک آمریکا مطرح کرد. وی همچنین به‌صورت جدی از ترامپ به خاطر حمله به رسانه‌ها و تهدید آن‌ها انتقاد کرد. وی مواضع ترامپ در خصوص زنان و مهاجران را نیز به شدت محکوم کرده بود و از حملات گاه و بیگاه وی به نظام قضایی آمریکا و تلاش جهت دخالت در کار آن، انتقاد کرده بود و از حملات گاه و بیگاه وی به نظام قضایی آمریکا و تلاش جهت دخالت در کار آن، انتقاد کرده بود.

روزنامه نیویورک تایمز در مقاله‌ای در این خصوص، با مطرح کردن این احتمال که ممکن است کمیسر عالی در چند ماه اخیر از حمایت مناسب دبیر کل برخوردار نبوده باشد، نوشت: شاید این عدم حمایت دبیر کل از کمیسر عالی، به علت مخالفت پنج عضو دائم شورای امنیت با وی و تصمیم آن‌ها جهت بلوکه کردن نفوذ و اقداماتش وی بوده باشد. کمیسر عالی همواره و در دوران مسئولیت خود از پنج عضو دائم شورای امنیت به‌ویژه آمریکا، چین و روسیه به‌خاطر نقض حقوق بشر انتقاد می‌کرد. 

نیویورک تایمز همچنین ضمن تمجید از عملکرد کمیسر عالی در دوران مسئولیت خود، اظهار داشت علیرغم اینکه وی فردی مسلمان و از منطقه خاورمیانه بود، با این‌حال بسیاری از کشور‌های عربی مسلمان را به‌خاطر نقض حقوق بشر محکوم کرد. وی بیشتر از تمامی مسئولان پیشین حقوق بشری سازمان ملل از وجدان کاری برخوردار بود و یک کابوس برای دیکتاتور‌ها و دولت‌های زورگو بود.

نشریه ایندیپندنت نیز در این خصوص نوشت: علیرغم اینکه کمیسر عالی در نامه استعفای خود نامی از آمریکا نبرده است، با این حال از لحن نوشتاری نامه و شرایط کنونی و همچنین موضع‌گیری‌های وی، می‌توان دریافت که مهم‌ترین علت وی جهت کناره‌گیری، دولت ایالات متحده و رئیس جمهور آن، دونالد ترامپ، می‌باشد. به عقیده ایندیپندنت، رعدالحسین پس از اعلام قدس به‌عنوان پایتخت رژیم اسرائیل از سوی آمریکا و خشونت‌های متعاقب آن که به کشته و زخمی شدن صد‌ها تن انجامید، نسبت به استعفای خود مصمم‌تر شد. وی در بیانیه‌ای اعلام کرد که این تصمیم ترامپ یک اقدام تحریک‌کننده بسیار خطرناک است که سبب ارتکاب خشونت‌های گسترده در بلندمدت خواهد شد و فجایع بسیاری را در پی خواهد داشت.

روپرت کالویل، سخنگوی کمیسر عالی حقوق بشر سازمان ملل نیز در مصاحبه مطبوعاتی در یکم دی ماه ۱۳۹۶ گفت که زید رعدالحسین به دنبال کمیسر شدن برای دوره دوم نیست. وی ضمن تشکر از تلاش‌های کمیسر عالی در طول مدت مسئولیتش، افزود: این که در مطبوعات گفته شده حتی کمیسر حقوق بشر هم از حقوق بشر قطع امید کرد، عنوانی جذاب برای مقاله وی در عین حال گمراه‌کننده است؛ زیرا که رفتن او به منزله استعفا نیست. وی دارای یک حکم چهار ساله است و تا آخرین روز که ۳۱ آگوست ۲۰۱۸ (۹ شهریور ۱۳۹۷) است و تا آن روز بیش از هشت ماه مانده، بدون هیچ ترس یا ملاحظه‌ای به کار خود ادامه خواهد داد. در واقع، تنها دو نفر از شش کمیسر عالی از ابتدا تا به‌حال، بیش از چهار سال در این سمت بوده‌اند.

در یک سال گذشته، کشور‌های اروپایی به بهانه ترس از تروریسم، قوانین سخت‌گیرانه‌ای که حریم شخصی افراد را نقض و آزادی آنان را به‌شدت محدود می‌کند، تصویب کرده‌اند. همچنین وضعیت مهاجران و نحوه برخورد با آنان در کشور‌های اروپایی در سال گذشته به شدت اسفناک بوده است. رئیس دپارتمان «حمایت جهانی» در دیده‌بان حقوق بشر، نیز قصد کمیسر عالی جهت استعفا را نشانه بی‌توجهی واقعی به موضوع حقوق بشر در سازمان ملل عنوان کرد و افزود: در دنیای امروز، مدافعان واقعی حقوق بشر اندک هستند که کمیسر عالی یکی از آن‌ها بود.

منبع: خبرگزاری میزان

عکس: پرس‌تی‌وی