برگزاری نشست «اقدامات یک جانبه قهری و نقض حقوق‌بشر» در ژنو

در تاریخ ۱۶ اسفندماه ۱۳۹۷ برابر با ۷ مارس ۲۰۱۹ در حاشیه چهلمین اجلاس شورای حقوق بشر، نشست جانبی با عنوان «اقدامات یک جانبه قهری و نقض حقوق بشر» در مقر سازمان ملل در شهر ژنو برگزار شد. در این نشست که به ابتکار و سامان‌دهی سازمان دفاع از قربانیان خشونت برگزار شد، آقایان ادریس جزایری، گزارشگر ویژه حقوق بشر در رابطه با اقدامات قهری یک‌جانبه (تحریم)، گریگوار مالارد، استاد دانشگاه ژنو و عضو «شبکه تحریم» مؤسسه مطالعات بین‌الملل و توسعه، روح اله نصرالهی، دانشجوی دکتری مطالعات خاورمیانه و نیز پیمان رئوفی، رئیس جوانان متخصص انجمن ملل متحد (بورلی هلیز) و رئیس سابق بنیاد کودک (آمریکا)، سخنرانی کردند. آقای دکتر حسن فرطوسی، پژوهشگر حقوق بین‌الملل در دانشگاه ژنو مدیریت این نشست را به عهده داشت.

گزارشگر اقدامات یک‌جانبه قهری سازمان ملل متحد: تحریم باعث مرگ می‌شود
گزارشگر اقدامات یک‌جانبه قهری سازمان ملل متحد در نشست جانبی در حاشیه چهلمین نشست شورای حقوق بشر گفت: آمریکا گفته است این تحریم‌ها بدترین در تاریخ خواهد بود و در شرایط تحریم سوییفت که انتقال کالاهای بشر دوستانه مختل می‌شود، می‌توان گفت که تحریم باعث مرگ می‌شود. ادریس جزایری در این نشست جانبی که توسط سازمان دفاع از قربانیان خشونت برگزار شد افزود: مشکل دیگر تحریم این است که فضای ترس ایجاد می‌کند و باعث می‌شود شرکت‌های تجاری به دلیل ترس از تنبیه شدن از ارتباط تجاری با کشور تحریم شده اجتناب کنند.
وی افزود: اتحادیه اروپا و کشورهای غربی تحریم را قبول ندارند و اینستکس را ابداع کرده‌اند اما معلوم نیست شرکت‌هایی که از این ابزار استفاده می کنند تنبیه نشوند. البته شاید بتوان شرکت‌هایی را پیدا کرد که به تجارت با امریکا علاقمند نباشند و با ایران رابطه تجاری برقرار کنند. گزارشگر تحریم‌های سازمان ملل در ادامه درخصوص تحریم‌های فرامرزی علیه ایران ابراز نگرانی کرده و گفت: شرایط ایران شرایط محاصره اقتصادی است و من همواره گفته‌ام که برای حمایت از غیر‌نظامیان تحت محاصره باید مطابق کنوانسیون ‌های چهارگانه ژنو عمل شود. تحریم‌های خارج از روند سازمان ملل، هم نامشروع و هم غیر‌قانونی هستند. اروپا هم این تحریم‌ها را غیرقانونی می‌داند. وی درباره تحریم‌ها توصیه‌های پیشین خود را ارایه کرد که از مجمع عمومی خواسته تا از دیوان بین المللی دادگستری بخواهد درباره تحریم‌ها نظر مشورتی ارایه کند و تاکید کرد که دبیرکل سازمان ملل باید در خصوص تحریم‌ها نماینده ویژه تعیین کند. وی همچنین پیشنهاد کرد تا یک کار گروه تشکیل شود که روی تحریم کار کرده و به دبیر کل سازمان ملل گزارش کند. ادریس جزایری در پایان در خصوص نقش سازمان‌های غیردولتی در حوزه تحریم گفت: سازمان‌های غیردولتی بزرگ تاکنون برای قربانیان تحریم قدمی برنداشته‌اند.

پس از گزارشگر ویژه تحریم‌ها و در ادامه این نشست، دکتر مالارد استاد دانشگاه ژنو گفت: بانک‌ها مایل به همکاری با ایران نیستند چون از تلافی آمریکا و قدرت های بزرگ می‌ترسند. وی درباره اس پی وی یا کانال ارتباط مالی مستقل از سوییفت توضیحاتی ارایه کرد و گفت: اس پی وی یک راه حل تکنیکی است که به شرکت‌ها کمک می‌کند بدون نیاز به مجوز اوفک کار کنند اما تا زمانی از این مجوز بی‌نیاز خواهند بود که فقط دارو و مواد غذایی مبادله کنند و به اقلامی مانند نفت نپردازند.

سخنران بعدی این نشست روح‌اله نصراللهی دانشجوی دوره دکتری دانشگاه آکسفورد بود. وی در ادامه این بحث گفت: هر چند در لیست بلند بالای تحریم‌های اوفک اشاره‌ای به دارو و تجهیزات پزشکی نشده است اما این تحریم‌ها به گونه‌ای طراحی شده است که عملا راه را برای هر گونه مبادله دارو و غذا بین ایران و کشورهای دیگر می بندد. او افزود اصلی‌ترین مانع در برابر مبادله کالاهای درمانی و دارو عدم دسترسی شرکت‌های ایرانی به شبکه تبادلات بین بانکی سوییفت است. از سویی شرکت‌های دارویی نیز از هرگونه تبادل محصول به شرکت‌های ایرانی اجتناب می‌کنند زیرا در معرض تهدید جدی به دلیل تحریم‌های ثانویه آمریکا هستند. چنین شرایطی موجب مشکلات متعددی چون کمبود داروی بیماران خاص، افزایش قیمت دارهای وارداتی، افزایش واسطه در بازار دارو، عدم ورود محصولات شرکت های تراز اول و گرایش شرکت‌های وارد‌کننده به سمت شرکت‌های تولید‌کننده کمتر شناخته شده، بازار سیاه دارو، و غیره می‌شود.
نصراللهی در ادامه ضمن اشاره به بروز مشکلات متعدد برای بیماران تالاسمی در ایران گفت ۲۳ هزار بیمار تالاسمی در ایران به صورت مستقیم از این شرایط تاثیر گرفته‌اند. اصلی‌ترین تولید‌کننده داروی اگزجد و دسفرال یک شرکت داروسازی سوییسی است که در یک سال اخیر واردات محصولات این شرکت به ایران با مشکلات زیادی مواجه شده است. این بیماران مشکلات بسیاری داشته‌اند و افزایش قیمت دارو بر بیماران تاثیر زیادی داشته‌ است. او در پایان ضمن تاکید بر ضرورت توجه ویژه به آثار بشردوستانه و حقوق بشری تحریم‌ها در ایران، پیشنهاد داد که شورای حقوق بشر یک دبیرخانه دائمی برای ثبت موارد نقض حقوق بشر ناشی از اقدامات قهری یک‌جانبه کشورهای مختلف ایجاد کند. از نظر این دانشجوی دانشگاه آکسفورد کشورهای تحریم‌کننده مطابق حقوق بین‌الملل تعهد دارند که نسبت به رعایت ابعاد حقوق بشری و بشردوستانه اقدامات فراسرزمین خود مسئولیت‌پذیر باشند.

آخرین سخنران این نشست دکتر پیمان رئوفی از بنیاد کودک بود. وی گفت: هنگام ادارۀ کمک‌های بشردوستانه به یک کشور تحریم شده، سازمان‌های غیردولتی و سازمان های غیر انتفاعی باید طبق مقررات اوفک عمل کنند و مجوز اوفک بگیرند. پس از اخذ مجوز اوفک از وزارت خزانه‌داری، چالش انتقال پول به ایران است. رئوفی افزود: بنیاد کودک برای ارسال کمک به ایران تحت پیگرد قانونی قرار گرفته و دچار مشکل شده است. هدف بنیاد کودک این است که کودکان مدرسه بروند. این بنیاد برنامه‌های مختلفی را برای حمایت از کودکان در ایالات متحده و خارج از کشور اجرا می کند. کودکان بنیاد کودک با همکاری موسسات خیریه محلی حمایت می شوند. وی تاکید کرد: در طول سال‌ها، بنیاد کودک به کودکان افغانستان، اندونزی و نپال کمک کرده است. تمرکز اصلی حمایت‌های خیریه سازمان در رابطه با ایران بوده است. بنیاد کودک مجوز اوفک را دریافت کرده است، با این حال، بانک‌های آمریکایی و بین‌المللی از انجام معاملات بانکی با ایران خودداری می کنند.