لایحه اعطای تابعیت از مادر ایرانی به فرزند

صبح روز دوم اردیبهشت‌ماه اسحاق جهانگیری معاون اول رئیس جمهوری از ارسال لایحه‌ای به مجلس مبنی بر اعطای تابعیت از مادر ایرانی به فرزندان خبر داد. تا قبل از این فقط اعطای تابعیت ایرانی از پدر امکانپذیر بود، اما اکنون لایحه‌ای به مجلس فرستاده شد تا فرزندان از مادر ایرانی هم تابعیت دریافت کنند. طبق قانون  تعیین تکلیف تابعیت فرزندان حاصل ازدواج زنان ایرانی با مردان خارجی - مصوب 1385، فرزندان حاصل از ازدواج زنان ایرانی با مردان خارجی که در ایران متولد شده یا حداکثر تا یک سال پس از تصویب این قانون در ایران متولد می‌‏شوند می‌توانند بعد از رسیدن به سن 18 سالگی تحت شرایطی به تابعیت ایران درآیند.
در عین حال، فرزندان موضوع حکم این ماده قبل از تحصیل تابعیت، مجاز به اقامت در ایران می‏‌باشند. وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی با اعلام اینکه قانون مذکور در خصوص وضعیت فرزندان زیر 18 سال سکوت اختیار کرده و با عنایت به اینکه بر اساس برآوردهای اولیه تا سال 1394، حدود 150 هزار زن ایرانی با اتباع خارجی ساکن ایران ازدواج کرده و حاصل این ازدواج‏‌ها حدود بیش از 800 هزار کودک فاقد هویت رسمی می‌‏باشد و اغلب این افراد از کلیه حقوق اجتماعی، آموزش، بیمه، یارانه و اقامت پایدار محرومند و در شرایط فقر مطلق به سر می‌‏برند و در معرض انواع آسیب‏‌های اجتماعی قرار دارند، پیشنهاد کرده تا لایحه اصلاح قانون تعیین تکلیف تابعیت فرزندان حاصل ازدواج زنان ایرانی با مردان خارجی در فرآیند رسیدگی قرار گیرد تا بر مبنای آن زمینه برخورداری این افراد از حقوق شهروندی فراهم شود.

تنها اختیار مادر، حضانت فرزند تا 7 سالگی است
دستیار ویژه حقوق شهروندی معاونت زنان رئیس جمهوری با اشاره به اینکه قانون مدنی کشور ما مصوب سال 1307 است و در آن پدر ملاک تابعیت قرار دارد، توضیح می‌دهد: قانون فرزند را تابع کشوری می‌داند که پدر تابع آن کشور باشد و مادر کلاً ملاک تابعیت نیست، در واقع در این راستا ولی قهری اختیار کامل دارد و مادر هیچ اختیاری در زمینه سرپرستی ندارد، تنها اختیاری که مادر دارد حضانت فرزند تا 7 سالگی است. به گفته شهناز سجادی، بر اساس قوانین بین‌المللی در کشورهای مختلف دو سیستم خاک یا خون ملاک تابعیت قرار می‌گیرد و از لحاظ فقهی اختیارات ولی قهری به تابعیت فرزند از طریق پدر اثبات می‌شود، به همین منوال، اگر مردی خارجی با زنی ایرانی ازدواج کند، تابع کشوری می‌شود که پدر تابع آنجا است و بالعکس اگر مردی ایرانی با زنی خارجی ازدواج کند بحث تابعیت ایرانی را در پیش داریم.
بر این اساس هم مشکلات زیادی برای فرزندان این افراد به وجود آمده است، در زمان‌های قدیم مهاجرت‌ها به شکل امروز وجود نداشت و مشکلات به شکل امروز نبود، به‌عنوان مثال در سال‌های اخیر پس از مهاجرت یکسری کشورهای همجوار مانند عراق و افغانستان مشکلات بسیار پررنگ شدند. وی نداشتن شناسنامه، مشکلات هویتی و حقوق شهروندی و به تبع آن مشکلاتی از قبیل ثبت‌نام نشدن در مدارس را از عمده مشکلات این افراد می‌داند و می‌افزاید: بر اساس آمار سال گذشته حدود 800 هزار نفر از افراد مذکور فاقد شناسنامه هستند و از حقوق شهروندی برخوردار نیستند. هرچند در دولت‌های مختلف با اقداماتی از قبیل در اختیار قرار دادن کارت اقامت یا طرح‌های پیشنهادی آموزش و پرورش، مشکلات تحصیلی این افراد تا اندازه‌ای حل شده ولی همچنان به‌دلیل نداشتن اسناد هویتی مشکلات
محرز هستند.
دستیار ویژه حقوق شهروندی معاونت زنان رئیس جمهوری در ادامه با بیان اینکه ارسال لایحه تحت عنوان اعطای تابعیت به مجلس شورای اسلامی اقدامی مهم و باارزش است، بیان می‌کند: لایحه به مجلس ارسال شده ولی همچنان با نقص‌هایی از قبیل برخی امور پیش‌بینی نشده مانند فوت مادر یا سهل‌انگاری او در خصوص تابعیت فرزند مواجه هستیم که لازم است هرچه سریع‌تر در کمیسیون‌های فرعی دولت پیش‌بینی شود.

منبع: روزنامه ایران